موانع خلاقیت

«خلاقیت، عمیق‌تر کندن است. خلاقیت یعنی دوباره نگاه کردن، خط زدن اشتباهات، وارد شدن در آبهای عمیق، خارج شدن از پشت درهای بسته، وصل کردن دوشاخه به پریز خورشید و اشتیاق بی پایان به دانستن و دانستن و دانستن. خلاقیت، دست دادن با آینده است.»در این مقاله سعی داریم موانع خلاقیت را مورد بررسی قرار دهیم.

در زندگی ما عملا قاتلین زیادی برای کشتن خلاقیت صف کشیده اند !!! در بازه های مختلف سنی عوامل متعددی در پی کشتن خلاقیت در ما هستند ، در کودکی و مدرسه به گونه ای خلاقیت ما کشته می شود ، در جوانی و دانشگاه به گونه ای دیگر و در میانسالی و محل کار به شکلی دیگر. اگر بخواهیم عواملی که جزء موانع خلاقیت هستند را تقسیم بندی کنیم، می توانیم موارد زیر را تشکیل بدهیم:
۱- موانع فردی
۲- موانع سازمانی
۳- موانع اجتماعی

موانع خلاقیت ۱) موانع فردی خلاقیت

این موارد نشات گرفته از زندگی فردی و خلق و خوی هر فرد است . موارد فراوانی را می توان برای هر فرد لیست کرد که موانع خلاقیت هستند اما در اینجا سعی داریم مهم ترین موانع فردی را نام ببریم.

موانع فردی خلاقیت – عدم اعتماد به نفس

اکثر انسان ها به دلیل عدم اعتماد به نفس کافی تلاشی در جهت خلاق تر شدن و ابراز ایده های خود ندارند، این موضوع وقتی تعمیم می یابد شامل موارد ۲ و ۳ این لیست می گردد .

موانع فردی خلاقیت – کمرویی

کمرویی از جمله عواملی است که باعث از بین رفتن اعتماد به نفس می شود که در بالا توضیحی کوتاهی راجع به آن و ارتباطش با خلاقیت دادیم .

موانع فردی خلاقیت – ترس از شکست و انتقاد

این مورد در ادامه موارد بالا می باشد، افراد به دلیل ترس از عدم پذیرش ایده خود و یا انتقاد از ایده هایشان معمولا از بازگو کردن آنها خودداری می کنند. این موارد ( ۱، ۲ و ۳ ) از جمله اصلی ترین قاتلین خلاقیت هستند.

موانع فردی خلاقیت – عدم استفاده از طرفین مغز

مغز انسان از دو نیمکره چپ و راست تشکیل شده است هر طرف این نیمکره ها وظایفی را دارند . یکی از این نیمکره ها وظیفه انجام امور منطقی و دیگری وظیفه انجام امور احساسی را بر عهده دارند، افراد معمولا فقط از یک طرف ذهنشان استفاده می کنند، در این میان افرادی موفق تر و خلاق تر هستند که بتوانند از دو نیمکره مغزشان استفاده کنند و بین آنها ارتباط ایجاد کنند.

موانع فردی خلاقیت – تمایل به همرنگی با جامعه و اطرافیان

به طور ذاتی ما انسان ها سعی می کنیم بیشتر در منطقه امن خودمان باقی بمانیم و کمتر خودمان را وارد محیط های چالشی بکنیم در نتیجه ما بیشتر سعی میکنیم از روش های مرسوم استفاده کنیم و خلاقیتی در جهت بهتر سازی و تغییر روش ها نداشته باشیم.

موانع فردی خلاقیت – عدم تمرکز ذهن

یکی دیگر از قاتلین خلاقیت عدم تمرکز ذهن می باشد این مورد یکی از اصلی ترین موارد کشنده خلاقیت است. باید بتوانیم ذهن خود را درست و صحیح و در کوتاهترین زمان طبقه بندی کنیم.

موانع فردی خلاقیت – مقاوم نبودن

هر تغییری نیازمند تحمل سختی است، وقتی شما ایده جدیدی دارید می بایستی برای اثبات و آزمایش کارایی آن مقداری سختی را تحمل کنید، معمولا ما در برابر این سختی ها مقاوم نیستیم و به راحتی در برابر این سختی ها کنار میکشیم، یکی از راه های اینکه بتونیم انسان خلاق تری باشیم رعایت همین موضوع است .

موانع خلاقیت ۲) موانع سازمانی

این عوامل مربوط به محیط های کاری و اداری می باشد. شرایط حاکم بر این محیط اکثرا باعث سرکوب خلاقیت است. در بیشتر موارد قانون سازمان ها، نظر هیئت مدیره، عدم تحمل شکست، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، عدم تحمل انتقاد، مدیریت اشتباه در سطوح اولیه مدیران، تلاش در جهت حفظ وضع موجود و …. عملا باعث جلوگیری خلاقیت در افراد می گردد. موانع سازمانی خلاقیت شاید در حوزه اختیارات کارمندان نباشد، اما اگر شما به عنوان یک مدیر در راس کاری قرار دارید می توانید کمک زیادی به پویایی سازمان خود بکنید.

موانع خلاقیت ۳) موانع اجتماعی خلاقیت

این موانع خلاقیت مستقیما به محیط اطراف ما بر می گردند و ما عملا نمی توانیم تاثیر زیادی روی آنها بگذاریم، این موارد بیشتر در محیط خانواده، مدارس و جمع های دوستانه خودنمایی می کنند. در محیط های دوستانه و همینطور محیط های خانوادگی روابط و رفتار های متقابل عموما باعث سرکوب خلاقیت می شوند. انسان در کودکی خود بیشترین خلاقیت را در خود دارد و بعد از قرار گرفتن در محیط های اجتماعی و قرار گرفتن در برابر برخی از اعتقادات تربیتی غلط مثل بی توجهی به سوالات کودکانه، ارزش قائل نشدن برای کودکان، انتقاد و سرزنش نابجا، پرخاشگری، قرار دادن کودک در چارچوب های مقرراتی و… از جمله موانع خلاقیت در سنین کودکی هستند.

موانع اجتماعی خلاقیت – محیط های آموزشی

محیط های آموزشی نقش اساسی در خلاقیت افراد دارند، در کشور ما محیط های آموزشی ناخواسته اصلی ترین قاتل خلاقیت می باشند. برای توقف این امر می بایست دست اندر کاران این حوزه بیشتر توجه کرده و به خلاقیت کودکان احترام بگذارند، برای پرورش خلاقیت بایستی کودکان را به پرسیدن سوالات خود تشویق کنیم. در زمینه آموزش می بایست سعی کنیم کودکانی کنجکاو، خصوصا در زمینه مطالعه پرورش دهیم، در حوزه آموزش صاحب نظران اعتقاد دارند که آموزش مبتنی بر خلاقیت یکی از تاثیر گذارترین روشها می باشد.

چکیده
هر چند توانایی خلاقیت به طور بالقوه و به صورت فطری در انسان به ودیعه نهاده شده است، اما ظهور و رشد و توسعه آن وابسته به عوامل مختلف فردی و اجتماعی و غلبه بر موانع فردی و اجتماعی است. از بین عوامل مختلف آموزش خلاق، فکر کردن و انگیزه از اهمیت خاصی برخوردار است. اگر بخواهیم از تفکر جانبی یا خلاق استفاده کنیم، لازم است مهارتهایی را تمرین نماییم که ما آنها را در مقاله راه های پرورش خلاقیت برای شما بیان نمودیم. امیدواریم این مقاله کمک کند تا شما بتوانید موانع خلاقیت را بشناسید و در جهت مقابله با آن ها اقدام کنید.