سرمایه گذاری در بورس
طی چندسال اخیر اکثر مردم برای پس انداز کردن یا سرمایه گذاری کردن پول خود از طریق بانک اقدام میکردند. دلیل این کار هم نداشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه سرمایه گذاری بود. چون آنها اطلاعی نداشتند که یک فرد عادی با سرمایه گذاری در واحدهای تولیدی یک شرکت به اندازه دارایی خود میتوانند در آن شرکت سهم داشته باشند. و سرمایه گذاری کنند. با ما همراه باشید تا نحوه سرمایه گذاری در بورس را برای شما شرح دهیم.
بورس چیست
بورس نهاد سازمان یافته‌ای است که از جمله ارکان عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می‌شود. بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود. در بورس کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته می‌شود.
کارکردهای اصلی بورس به شرح زیر است
۱- مدیریت انتقال ریسک
۲- شفافیت بازار
۳- کشف قیمت
۴- ایجاد بازار رقابتی
۵- جمع‌آوری سرمایه‌ها و پس‌اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز برای فعالیت‌های اقتصادی
۳ دسته اصلی بازار بورس
۱- بورس کالا: بورس کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران ارائه می‌شود. در این بورس معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورس کالایی را با نام کالایی که درآن معامله می‌شود می‌شناسند. مثلا بورس نفت، بورس گندم و… بورس کالا خود به بازار فیزیکی و بازار ابزار مشتقه تقسیم می‌شود.
۲- بورس ارز: خرید و فروش پول‌های خارجی در این بورس انجام می‌شود. البته این نوع بورس در ایران فعال نیست.
۳- بورس اوراق بهادار: در این نوع بورس دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق مشارکت و …. مورد معامله قرار می‌گیرد. در ایران به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که بطور رسمی و دائمی در محل معین تشکیل می‌شود، بورس اوراق بهادار گفته می‌شود. تاریخچه پیدایش بورس اوراق بهادار در دنیا و ایران نیز در مطلبی با همین نام در باشگاه بلاگ وجود دارد.
دلایل انتخاب سرمایه گذاری در بورس
همه ما عموماً به دنبال آن هستیم تا پول خود را در جایی سرمایه‌گذاری کنیم که سود بیشتری را نصیبمان کند. در عین حال از قانونی بودن محلی که در آن سرمایه‌گذاری میکنیم مطمئن باشیم. از دیگر نکاتی که مورد نظر قرار می‌دهیم، شفافیت اطلاعات درخصوص سرمایه‌گذاری مورد نظر، سرعت و سهولت نقدشوندگی سرمایه است. بنابراین به طور خلاصه می‌توانیم بگوییم که در انتخاب روش سرمایه‌گذاری، موارد زیر برای ما مهم است:
۱- کسب سود بیشتر نسبت به سایر روشهای سرمایه‌گذاری
۲- حصول اطمینان از قانونی بودن روش سرمایه‌گذاری
۳- اطلاع از بازار مورد نظر در هر زمان (وجود شفافیت در بازار)
۴- قابلیت نقدشوندگی سریع و راحت
بورس از جمله مواردی است که علاوه بر پوشش اهداف ذکر شده، منجربه بهره‌مندی کل جامعه از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده نیز می‌شود که از آن جمله می‌توان به ایجاد اشتغال اشاره کرد.
فواید بورس برای سرمایه‌گذاران
الف) ایجاد درآمد: مهمترین هدف یک سرمایه‌گذار کسب درآمد است. سرمایه‌گذران در بورس به ۲ روش میتوانند درآمد کسب کنند.
پرداخت سود نقدی ناشی از فعالیت شرکت‌ها؛ شرکت‌هایی که سهامشان در بورس عرضه شده است، بخشی از سود ناشی از فروش محصولات خود را بین سهامداران تقسیم می‌کنند. در نتیجه سرمایه‌گذارانی که سهام این شرکت‌ها را دارند، از این طریق کسب درآمد می‌کنند. این سود به‌صورت سالیانه به سهامداران پرداخت می‌شود.
کسب درآمد ناشی از افزایش قیمت سهام؛ قیمت سهام شرکت‌ها به دلیل فعالیت‌های مفید و اثربخش مدیرانشان، می‌تواند افزایش یابد. افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها موجب ایجاد درآمد برای سهامداران آن خواهد شد.
ب) قابلیت نقدشوندگی: زمانی که فرد در بورس سرمایه‌گذاری می‌کند، اگر به پول خود نیاز پیدا کند، سریع‌تر از سرمایه‌گذاری‌های دیگر می‌تواند سهام یا سرمایه خود را به پول نقد تبدیل کند. فرض کنید فردی با خرید ماشین، زمین یا مسکن سرمایه‌گذاری کرده است، تبدیل هر کدام از این سرمایه‌ها در زمانی که فرد نیاز فوری به پول خود دارد، زمان‌بر بوده و به راحتی انجام نمی‌گیرد. اما سهام خریداری شده در هر روز کاری قابلیت فروش را خواهد داشت مگر آنکه نماد سهم به دلایل معلومی(مانند برگزاری مجمع عمومی سالانه) بسته شده باشد که عموماً مدت زمان توقف و بازگشایی نماد طبق قانون مشخص است.
ج) اطمینان از محل سرمایه‌گذاری و شفافیت بازار: کلیه فعالیت‌های بورسی با توجه به مجوز قانونی مربوط به خود و با نظارت یک نهاد ناظرتحت عنوان “سازمان بورس و اوراق بهادار” به فعالیت می‌پردازند. شرکت‌های بورسی بر اساس قانون موظف هستند اطلاعات مجاز خود را به‌طور مرتب و دوره‌ای در اختیار خریداران و فروشندگان قرار دهند. این امر منجر به شفافیت بازار شده و سرمایه‌گذاران میتوانند با اطمینان بیشتری اقدام به معامله کنند.
د) هدایت سرمایه‌های سرگردان به سمت سرمایه‌گذاری‌های متمرکز وهدفمند
ه) استفاده از پس‌اندازهای کوچک و خرد افراد به هر میزان در سرمایه‌گذاری‌های بزرگ
و) ایجاد بازار دائم و مستمر که امکان سرمایه‌گذاری بلند مدت و کوتاه مدت را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد.
ز) وجود اوراق بهادار با ریسک و بازدهی مختلف برای سرمایه‌گذاران با هر سطح ریسک پذیری
مفاهیم اولیه بورس
الف- شاخص بورس: به‌طور کلی شاخص‌ها در بورس برای بررسی و ارزیابی وضعیت گذشته و وضعیت فعلی بورس از جنبه‌های مختلف و همین‌طور پیش‌بینی روند آینده آن، شناسایی شدند. شاخص‌ها و نوسانات آنها نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند. شاخص‌های بورسی انواع مختلفی دارند که هر یک وضعیت بورس را از جنبه خاصی بررسی می‌کنند.
ب- شاخص کل: یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین شاخص‌های بورسی است که مورد استفاده سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. شاخص کل که به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم گفته می‌شود، نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت‌ها و سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. تغییرات این شاخص بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.
توجه به ۲ نکته در شاخص کل ضروری است
۱- افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سود آوری سهام همه شرکت‌های بورسی نیست. همانطور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای زیان سهام همه شرکت‌های موجود در بورس نیست.
۲- هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام موجود در بورس نزدیک‌تر باشد بازدهی سرمایه‌گذار به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود.
ج- سهم: سرمایه هر شرکت سهامی عام، به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌شود که به هریک از این قسمت‌ها “سهم” گفته می‌شود. قیمت اسمی هر سهم در ایران ۱۰۰۰ ریال است. این قیمت یا قیمت سهم که در بازار معامله می‌شود ارتباطی ندارد.
دو مورد از سهام موجود در بورس بر اساس حقوق دارنده
۱-سهام عادی: دارندگان این نوع سهام مالکان نهایی شرکت هستند. مزایای این گروه از سهامداران شامل حق دریافت سود سهام، حق رای در مجامع عمومی عادی و فوق العاده، حق تقدم خرید سهام جدید، حق باقی‌مانده دارایی پس از انحلال شرکت، حق اطلاع از فعالیت شرکت و … است. لازم به ذکر است که سهام عادی می‌تواند بی‌نام یا بانام باشد.
۲-سهام ممتاز: دارندگان این سهام علاوه بر مزایای سهام عادی، در زمان انحلال شرکت نسبت به دارندگان سهام عادی در دریافت ارزش اسمی سهام خود الویت دارند. علاوه بر این سود سهام ممتاز پیش از سهام عادی پرداخت می‌شود.
ارکان و نهادهای بورسی
۱- شورای عالی بورس
شورای عالی بورس، بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است و مهمترین وظیفه آن تصویب سیاست‌های کلان و خط مشی‌های بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار است. اعضای شورای بورس شامل؛ وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت ریاست شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی.
۲- سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار (سبا) یک موسسه عمومی غیر دولتی است که به‌وسیله یک هیئت مدیره ۵ نفره که از میان کارشناسان بخش غیر دولتی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی هستند با پیشنهاد رئیس شورا و تصویب شورا انتخاب می‌شوند، اداره می‌شود. براساس قانون بازار اوراق بهادار این نهاد ایجاد شده تا زیر نظر شورای عالی بورس به تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آنها و سایر وظایف تعیین‌شده در قانون بازار بورس و اوراق بهادار می‌پردازد. به‌عبارت دیگر مقام ناظر در بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم می‌شود.
۳- بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار یک شرکت سهامی عام انتفاعی است که عملیات اجرایی بازار اوراق بهادار را بر عهده دارد. از مهمترین وظایف این نهاد می‌توان به مواردی از قبیل تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آنها ونظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده اشاره کرد. اداره بورس اوراق بهادار تهران بر عهده هیئت مدیره ۷ نفره است که اعضای آن را مجمع عمومی انتخاب می‌کند. اعضا برای مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند. اداره امور اجرایی هم بر عهده مدیر عامل شرکت است که توسط هیئت مدیره انتخاب می‌شود.
۴- بورس کالای ایران
بورس کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را در آن عرضه می‌کنند. این کالاها توسط کارشناسان قیمت‌گذاری شده و سپس به خریداران فروخته می‌شود.
مهمترین اهداف بورس کالا
۱- ایجاد بازاری قانونمند و سازمان یافته جهت تسهیل داد و ستد کالاها
۲- سامان دهی بازار کالاها
۳- کشف شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار
۴- برقراری امکان اعمال مدیریت ریسک در بازار
۵- امکان انجام معاملات نقد، نسیه، سلف، آتی و اختیار با استفاده از ابزار های نوین مالی
۶- توسعه سرمایه گذاری و فراهم سازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش
۷- اطلاع رسانی درباره وضعیت بازار داخلی و خارجی کالاهای پذیرش شده
چگونه در بورس سرمایه‌گذاری کنیم
برای انجام معامله در بورس هر شخص حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و دریافت کد معاملاتی از آن دارد. همانطور که بانک به مشتریان خود شماره حساب می‌دهد و این شماره شناسه مشتری به شمار می‌آید، در بورس هم کد معاملاتی هر فرد شناسه او در بازار است.
مراحل اخذ کد معاملاتی برای فعالیت در بورس: برای شروع فعالیت در بورس اوراق بهادار، ابتدا باید کد بورسی یا کد معاملاتی داشته باشیم. در مطالبی جداگانه به بیان نحوه‌ی اخذ کد سهامداری و کد معاملات برخط (آنلاین) در کارگزاری‌های بورس اوراق بهادار و راهنمای دریافت کد معاملاتی بورس اوراق بهادار و کد آنلاین در کارگزاری آگاه پرداخته‌ایم.
روشهای سرمایه گذاری در بورس
روش مستقیم: در این روش سرمایه‌گذار با اتکا بر دانش، تخصص و تحلیل خود اقدام به سرمایه‌گذاری و ورود به بازار می‌کند. مسئولیت سود یا زیان حاصل از سرمایه‌گذاری به‌طور مستقیم بر عهده شخص سرمایه‌گذار است. سرمایه‌گذارانی که در این روش با سرمایه‌گذاری می‌پردازند، در یک طبقه‌بندی بر اساس مدت زمانی که تمایل به نگهداری سرمایه خود دارند به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:
۱- سهامی خاص را خریداری می‌کنند و بعد از ۳ یا ۴ ماه آن را می‌فروشند. به آنها سرمایه‌گذاران کوتاه مدت می‌گویند.
۲- سهام خاصی را خریداری می‌کنند و به مدت یک سال آن را نگه می‌دارند سپس برای فروش تصمیم می‌گیرند. به آنها سرمایه‌گذاران میان مدت می‌گویند.
۳- سهام خاصی را با قصد نگهداری بیش از یک سال خریداری می‌کنند. به آنها سرمایه‌گذاران بلند مدت می‌گویند.
۴- سهام خاصی را خریداری می‌کنند و بعد از شناسایی سود اندکی در یک هفته یا دو هفته، آن را می‌فروشند و اقدام به خرید سهام جدید یا همان سهم با قیمت جدید(پایین‌تر) می‌کنند. به آنها نوسانگیر می‌گویند.
روش غیر مستقیم: در این روش بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر یک موسسه مالی به‌عنوان واسط عمل می‌کند. سرمایه‌گذار وجوه خود را در اختیار این موسسات مالی قرار می‌دهد و آنها با بکار‌گیری تخصص، دانش و تبحر تحلیلی و مالی و همچنین تجربه خود در بازار سرمایه فرایند سرمایه‌گذاری را به نیابت از سرمایه‌گذار انجام می‌دهند. به سرمایه‌گذاران غیر حرفه‌ای و با درجه ریسک‌پذیری پایین که فرصت و تجربه کافی برای فعالیت مستقیم در بازار بورس را ندارند توصیه می‌شود یکی از انواع روشهای سرمایه‌گذاری غیر مستقیم را برای فعالیت خود در بازار سرمایه انتخاب نمایند.
اگر شما جزء افرادی هستید که اطلاعاتتان از بازار بورس اوراق بهادار کم است، وقت کافی برای رصد بازار ندارید، تجربه کافی در این بازار کسب نکرده اید، توصیه ما به شما انتخاب روش دوم است. مناسب‌ترین راه برای سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر و برای افراد غیر حرفه‌ای‌تر که زمان کافی برای انجام معاملات مستقیم در بورس را ندارند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و استفاده از سبدگردانی است. برای این کار کافی است یک کارگزار خوب برای خود انتخاب کنید.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری: صندوق سرمایه‌گذاری با جمع‌آوری منابع پولی کوچک، به سرمایه‌گذاری در سبدی از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار می‌پردازند. صندوق‌ها این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا به جای خرید یک سهم یا اوراق مشارکت خاص، در مجموعه‌ای از این دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری کنند. در حقیقت هر فرد می‌تواند با سرمایه مورد نظر خود (هرچند اندک) در سبدی از دارایی‌های متنوع سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب نسبت به آورده خود در سود وزیان صندوق سهیم شود.
سبدگردانی: سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری بر اساس خصوصیات، سطح ریسک پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب او تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود. مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از توان حرفه‌ای مدیر سبد و مشاوره‌های تیم مدیران سرمایه‌گذاری است.
نحوه خرید و فروش در بورس
در ابتدا باید بدانیم که نظام قیمت‌گذاری بورس به گونه‌ای است که اشخاص نمی‌توانند در قیمت‌گذاری آن دخالت داشته باشند. به این معنی که افراد نمی‌توانند شخصاً و با قیمتی خارج از محدوده تعیین شده اقدام به خرید و فروش سهام نمایند بلکه این کار باید از طریق کارگزاری‌های بورس انجام پذیرد. کارگزاران افراد مطمئن هستند که علاوه بر اینکه سابقه تخلف مالی ندارند مجوز فعالیت خود را از سازمان بورس دریافت می‌کنند.
در واقع فعالیت آنها تحت نظارت بورس انجام می‌گیرد. همانطور که گفتیم خریداران و فروشندگان برای ورود به بورس در اولین اقدام باید به یکی از کارگزاران بورس مراجعه کرده و کد بورسی دریافت نمایند. پس از ان درخواست خود را به کارگزاری مربوطه اعلام کنند. این اعلام می‌تواند به‌صورت حضوری، تلفنی، اینترنتی و یا آنلاین صورت پذیرد. تقاضای آنها وارد سیستم معاملات شده و در ستون خرید و فروش بر اساس قیمت و الویت زمانی قرار می‌گیرد.
نحوه قرار گرفتن تقاضای خرید یا فروش در سیستم به این گونه است که تقاضای فروشی که قیمت ارزان‌تری داشته باشد یا تقاضای خریدی که قیمت بالاتری دارد در ردیف اول ستون مربوط به خود قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است چنانچه دو تقاضای خرید یا دو تقاضای فروش با قیمت مشابه وارد سیستم معاملات شود، قرار گرفتن سفارش در سیستم بر اساس زمان ارسال درخواست خواهد بود.
چکیده
همه ی ما امروزه به دنبال آن هستیم که پول خود را در جای مناسبی سرمایه گذاری کنیم که درآمد و کسب سود بیشتری داشته باشد. و از معتبر بودن مکانی که در آن قصد سرمایه گذاری داریم مطئمن باشیم. تا در هر زمان که بخواهیم اطلاعات لازم در مورد بازار سرمایه گذاری بورس داشته باشیم. و در هر زمینه ای که سرمایه گذاری میکنیم باید قابلیت این را داشته باشد که به راحتی بتوانیم سرمایه موردنظر را نقد کنیم. از اینکه با ما همراه بودید سپاسگذاریم.
چاپ مطلب