راز ثروت

سال کبیسه چیست

سال کبیسه است یعنی چه؟ سالهایی که اسفند ۳۰ روز است یعنی تعداد روزهای سال بجای ۳۶۵ روز، ۳۶۶ روز می شود. این سال را، سال کبیسه می گویند. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را در مورد سال کبیسه در اختیار شما قرار دهیم.

کبیسه

یکی از علت های نابسامانی و گردش زمانی در گاهشماری ها نابسامانی و کوتاهی در در «کبیسه کردن» است. واژه کبیسه معرب واژه سریانی کبیشتا و به معنی پر و افزوده می باشد. در زبان فارسی و نیز زبان عربی این واژه تنها برای سال کبیسه به کار می رود بدین معنی که در گاهشماری های خورشیدی سال را ۳۶۵ روز می آورند در صورتی که زمان گردش زمین به دور خورشید ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۶ ثانیه است. برای همسان کردن، ساعت های افزون را هر چهار سال یک روز به شمار آورده و در سال چهارم یک روز به ماه اسفند، که ۲۹ روز است می افزایند.

در ایران پیش از اسلام، این ساعت ها و دقیقه های افزون را، روی هم انباشته و هر ۱۲۰ سال یکماه به سال می افزودند. این کبیسه کردن درپی نابسامانی های دوره ساسانی، از زمان خسروپرویز، انجام شد و در نتیجه نوروز آغاز سال و فروردین ماه در گاهنامه ایران، از آغاز بهار(اعتدال ربیعی) به آغاز تابستان (انقلاب صیفی) رسیده و چندی بر این پایید، تا در زمان جلال الدوله ملکشاه و تنظیم تقویم دوباره کبیسه برقرار گردید.

کبیسه کردن

در گاهشماری قمری که سال ۳۵۴ روز است و از سال خورشیدی نزدیک به ۱۱ روز کم دارد، چنین بود که هر سه سال یک ماه به سال قمری افزود و آن را ۱۳ ماه به شمار می آوردند. کبیسه کردن سال قمری، در عرب، از سال دهم هجری به دستور حضرت پیامبر(ص) ممنوع گردید، ولی هندیان بر این روال هر سه سالی یک ماه به گاهشماری قمری می افزایند. از سال ۱۳۰۴ خورشیدی با افزودن یک روز به ماه های فروردین تا شهریور ماه و محاسبه اسفند ۲۹ روز، روزهای پنجه، به دست فراموشی سپرده می شود؛ و با سی روز حساب کردن اسفند ماه، در هر چهار سال یکبار کبیسه می شود.

توضیحات اضافه کبیسه میلادی

هر سال کره زمین؛ یعنی مدت زمانی که لازم است زمین یک بار به دور خورشید بچرخد، ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۷ ثانیه است. اما در تقویم ها یک سال با ۳۶۵ روز ثبت شده و ساعات و دقایق اضافی در نظر گرفته نشده است. برای حل این مشکل، در تقویم ها در هر چهار سال یک روز به ماه فوریه اضافه می شود تا زمان واقعی و روزهای تقویم هماهنگ شوند و از جابه جا شدن ماه ها و فصل ها در طول زمان جلوگیری شود.

اما در تقویم میلادی، چرا این روز به ماه فوریه اضافه می شود؟ زمانی که جولیوس سزار تقویم خود را معرفی کرد، در آن ماه فوریه ۳۰ روز داشت، ماه جولای که به افتخار وی نامگذاری شده بود، دارای ۳۱ روز بود و ماه آگوست که به افتخار سزار آگوستوس نامگذاری شده بود، تنها ۲۹ روز داشت. پس از به سلطنت رسیدن سزار آگوستوس، وی دو روز به ماه آگوست اضافه کرد تا روزهای آن با ماه جولای برابر شود. برای جبران این دو روز، ماه فوریه ۲۸ روزه شد. با توجه به این که ماه فوریه کمترین روزها را دارد، در سال های کبیسه، یک روز به این ماه اضافه می شود.

اما افزودن یک روز به تقویم، کار دقیقی نیست و در واقع با این کار، مدت زمان سپری شده در هر چهار سال چند ساعت بیش از در هر ۴ سال، یک سال کبیسه است و پس از شش یا هفت بار کبیسه ۴ ساله، یک‌ بار کبیسه پنج ساله اتفاق بیفتد. بنابراین حذف یک روز اضافی به تدریج در طول دوره ۱۲۸ ساله انجام خواهد شد. در واقع هر دوره ۱۲۸ ساله شامل یک دوره ۲۹ ساله و سه دوره ۳۳ ساله خواهد بود.

تقویم هجری شمسی تنها تقویمی است که علاوه بر کبیسه‌ های چهارساله، دارای کبیسه‌ های پنج ساله نیز هست.مجموع زمان موردنیاز برای ۴ بار چرخش زمین به دور خورشید است و این چند ساعت با گذشت قرن ها مشکل ساز می شود. به همین علت در تقویم میلادی هر چهار سال، یک سال کبیسه وجود دارد؛ به غیر از سال هایی که عدد آن ها هم بر ۱۰۰ و هم بر ۴۰۰ قابل تقسیم است. برای مثال سال ۲۰۰۰ کبیسه نبود، اما سال ۱۷۰۰‏، ۱۸۰۰ و ۱۹۰۰ میلادی کبیسه بودند. در تقویم ایرانی برای حل این مشکل در هر ۳۳ سال، ۸ سال کبیسه در نظر گرفته شده است.

واقعیت ها و باورهایی درباره سال کبیسه میلادی

۱- بازی های المپیک تابستانی همواره در سال های کبیسه برگزار می شوند.
۲- انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال های کبیسه برگزار می شود.
۳- در یونان تصور بر این است که ازدواج در سال کبیسه بد یمن است و معمولا زوج های جوان از این کار اجتناب می کنند.
۴- در سال های کبیسه کارمندان یک روز بیشتر کار می کنند، اما دستمزد اضافی برای آن دریافت نمی کنند.
۵- روز ۲۹ فوریه، به عنوان روز بیماری های خاص نامگذاری شده است.

تقویم جلالی و شاهکار ایرانیان

در گاهشماری جلالی که پایه اساسی تقویم هجری شمسی محسوب می‌شود، از دوره‌ ای ۱۲۸ ساله برای برقراری کبیسه‌ های صحیح استفاده می‌شود؛ زیرا حاصل‌ضرب ۱۲۸ در ۰٫۰۰۷۸۱ روز مقداری بسیار نزدیک به ۱ شبانه‌روز کامل است.

اگر سال‌ های گاهشماری را ۳۶۵ شبانه‌ روز درنظر بگیریم و هر ۴ سال یک‌ب ار کبیسه بگیریم، در هر دوره ۱۲۸ ساله باید یک روز از طول یکی از سال‌ های کبیسه را حذف کرد تا طول سال متوسط سال‌ های گاهشماری با طول متوسط سال‌ های حقیقی خورشیدی برابر شود. منجمان ایرانی برای حذف این یک روز اضافی، شیوه بسیار هوشمندانه‌ ای را مطرح کرده‌ اند که به شرح زیر است:

در هر ۴ سال، یک سال کبیسه است و پس از شش یا هفت بار کبیسه ۴ ساله، یک‌ بار کبیسه پنج ساله اتفاق بیفتد. بنابراین حذف یک روز اضافی به تدریج در طول دوره ۱۲۸ ساله انجام خواهد شد. در واقع هر دوره ۱۲۸ ساله شامل یک دوره ۲۹ ساله و سه دوره ۳۳ ساله خواهد بود. تقویم هجری شمسی تنها تقویمی است که علاوه بر کبیسه‌ های چهارساله، دارای کبیسه‌ های پنج ساله نیز هست.

روش محاسباتی برای کبیسه‌ گیری

اما سیستم کبیسه‌ گیری تقویم جلالی بر پایه مقادیر متوسط برای سال هجری شمسی است و این در حالی است که عوامل بسیاری در حرکت سالانه زمین نقش دارند که طول سال را حدود ۳۰ دقیقه تغییر می‌دهد. از سوی دیگر، بررسی ۱۵۳۱ سال هجری شمسی ( ۳۲- تا ۱۴۹۸) مشخص کرده که علاوه بر دوره‌ های ۲۹ و ۳۳ ساله، دوره ۳۷ ساله (شامل ۸ کبیسه ۴ ساله و یک کبیسه ۵ ساله) نیز رخ می‌دهد و ترتیب و توالی آن‌ ها نیز از قاعده منظمی پیروی نمی‌ کند.امروز که با وجود رایانه‌ ها وابررایانه‌ ها می‌ توان محاسبات سنگین نجومی را در زمانی اندک انجام داد، روش بهتری برای کبیسه‌ گیری پیشنهاد شده است.

این روش که قاعده نوروز تحویلی نام دارد، به این شرح است که لحظه تحویل سال و ظهر حقیقی را برای نصف‌ النهار رسمی ایران (۵۲٫۵ درجه در شرق نصف‌النهار گرینویچ) محاسبه و با یکدیگر مقایسه می‌کنیم. از آن‌ جا که می‌ خواهیم ساعت صفر بامداد روز اول فروردین کمتر از ۱۲ ساعت با تحویل سال فاصله داشته باشد، تنها دو حالت می‌تواند اتفاق بیفتد:

۱- لحظه تحویل سال قبل از لحظه ظهر حقیقی نصف‌النهار مرکزی ایران اتفاق می‌افتد. در این‌ صورت همان تاریخ لحظه تحویل سال به عنوان نوروز در نظر گرفته می‌شود و لحظه تحویل سال همیشه ۱ فروردین سال مورد نظر اتفاق می‌افتد.
۲- لحظه تحویل سال درست در لحظه ظهر حقیقی یا بعد از لحظه ظهر حقیقی نصف‌ النهار مرکزی ایران اتفاق می‌ افتد. در این‌ صورت فردای تاریخ لحظه تحویل سال به عنوان نوروز لحاظ می‌شود و لحظه تحویل سال در ۲۹ یا ۳۰ اسفند اتفاق می‌افتد.

لیست سال های کبیسه

۱۳۶۷ – ۱۳۷۱ – ۱۳۷۵ – ۱۳۷۹ – ۱۳۸۳ – ۱۳۸۷ – ۱۳۹۱ – ۱۳۹۵ – ۱۳۹۹
سال ۱۳۹۹ خورشیدی سال کبیسه می باشد و ماه اسفند به جای ۲۹ روز ۳۰ روز می باشد. در تقویم میلادی نیز، سال ۲۰۲۰ به عنوان یک سال کبیسه معرفی شده است. در این سال ماه فوریه به جای ۲۸ روز، ۲۹ روز دارد و این اتفاق هر چهار سال یک بار رخ می دهد

چکیده
هر سال کره زمین؛ یعنی مدت زمانی که لازم است زمین یک بار به دور خورشید بچرخد، ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۷ ثانیه است. اما در تقویم ها یک سال با ۳۶۵ روز ثبت شده و ساعات و دقایق اضافی در نظر گرفته نشده است. برای حل این مشکل، در تقویم ها در هر چهار سال یک روز به ماه فوریه اضافه می شود تا زمان واقعی و روزهای تقویم هماهنگ شوند و از جابه جا شدن ماه ها و فصل ها در طول زمان جلوگیری شود. امیدواریم این مقاله نیز برایتان مفید بوده باشد.