زندگینامه نلسون ماندلا
نلسون ماندلا نخستین رئیس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد. وی پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجسته مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. او به خاطر دخالت در فعالیت های مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. با ما همراه باشید تا شما را با این شخصیت بزرگ آشنا کنیم.
نلسون ماندلا از کودکی تا جوانی
نلسون رولیهلاهلا ماندلا در هجدهم ژوئیه ۱۹۱۸ (برابر با ۲۶ تیر ۱۲۹۷ خورشیدی) در خانواده تمبو در روستای کوچک موزو در ناحیه متاتا، مرکز مناطق ترانسکی از استان کیپ از اتحادیه آفریقای جنوبی به دنیا آمد. پدر ماندلا، گادلا هنری مپهاکانییسوا، عضو شورای سلطنتی مردم تمبو بود، او از زمان تولد این مقام را به ارث برده بود و ماندلا نیز قرار بود چنین مقامی را به ارث ببرد. پدر ماندلا نقشی اساسی در به سلطنت رسیدن جونگینتابا دالیندیبو در تمبو داشت، دالیندیبو نیز پس از مرگ گادلا با به فرزندی گرفتن ماندلا به صورت غیر رسمی این لطف وی را جبران کرد.
رولیهلاهلا ماندلا در ۷ سالگی، نخستین عضو خانواده خود بود که به مدرسه پا گذاشت، وی در مدرسه توسط یک معلم متدیست، با تبعیت از نام هوراسیو نلسون دریاسالار انگلیسی «نلسون» نام نهاده شد. پدر رولیهلاهلا وقتی وی ۹ ساله بود در نتیجه بیماری سل درگذشت، و جونگینتابا، نایب السلطنه سرپرستی وی را بر عهده گرفت. ماندلا در یک مدرسه تبلیغی وسلی در همسایگی محل زندگی نایب السلطنه مشغول به تحصیل شد. بر اساس رسوم تمبو، او در شانزده سالگی تشریف، و در موسسه شبانه روزی کلارک بری، مشغول به تحصیل فرهنگ غرب شد. او به جای سه سال، در دو سال مدرک مقدماتی خود را اخذ کرد.
نلسون ماندلا در نوزده سالگی، در سال ۱۹۳۷، به هلدتون، دانشکده وسلی در فورت بیوفورت که بیشتر خانواده سلطنتی در آن مشغول به تحصیل بودند عزیمت کرد و به ورزش‌های بوکس و دو و میدانی علاقه مند شد. پس از شرکت در کنکور، وی شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی علوم انسانی در دانشگاه فورت هار کرد، او در این دانشگاه با اولیور تامبو، آشنا شد و آنها تبدیل به دوست و همکار همیشگی یکدیگر شدند.
نلسون ماندلا در پایان سال اول تحصیلات خود، در تحریم شورای نمایندگی دانشجویان که در اعتراض به سیاست های دانشگاه انجام گرفت شرکت کرد، و پس از آن از فورت هار اخراج شد. کمی پس از آن، جونیگنتابا به ماندلا و جاستیس (پسر نایب السلطنه که وارث تاج و تخت بود) اعلام کرد که قصد دارد برای هر دوی آنها مراسم ازدواج ترتیب دهد. هر دو مرد جوان با ناراحتی از این مساله به جای آنکه ازدواج کنند، تصمیم گرفتند راحتی قلمرو نایب السلطنه را رها کرده و به ژوهانسبورگ تنها جایی که امکانش بود بگریزند.
نلسون ماندلا به محض ورود به ژوهانسبورگ، به عنوان نگهبان معدن شروع به کار کرد اما، بلافاصله پس از آنکه کارفرمای وی پی برد که ماندلا پسر ناتنی نایب السطنه است که از خانه گریخته وی را اخراج کرد. پس از آن نلسون ماندلا به لطف ارتباطی که با دوست و همکار خود والتر سیسولو داشت به عنوان منشی یک شرکت حقوقی شروع به کار کرد. ماندلا در حین کار، تحصیلات خویش را به صورت مکاتبه‌ای در دانشگاه آفریقای جنوبی (UNISA) به اتمام رساند، و پس از آن شروع به تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه ویتواترسرند کرد. نلسون ماندلا در این مدت در شهرکی به نام الکساندرا زندگی می‌کرد.
نلسون ماندلا و سیاست
سال ۱۹۴۸ شاهد پیروزی حزب ملی به رهبری آفریکانسی زبانها بود که از تبعیض نژادی حمایت می کردند. این دولت با سیستم آپارتاید و با ایده ی جدا نگه داشتن افراد دارای نژادهای مختلف از هم به روی کار آمد. ANC در سال ۱۹۵۲ در اقدامی تلافی جویانه مبارزاتی را برای مخالفت با قوانین ناعادلانه راه اندازی کرد و آقای نلسون ماندلا به عنوان داوطلب ملی کل انتخاب شد.
مسئولیت وی سفر در سراسر آفریقای جنوبی برای افزایش آگاهی از نظامی بود که تبعیض نژادی را ترویج می دادند. در همان سال (۱۹۵۲)، او پس از قبول شدن در آزمون ورودی وکالت، همراه با الیور تامبو یک شرکت حقوقی را در ژوهانسبورگ به صورت انحصاری به نفع سیاه پوستان افتتاح کرد. رژیم مستبد به آنها رحم نکرد و از آنها خواست تا فعالیتهای خود را در حومه ی شهر انجام دهند که در واقع روش دیگری بود که دولت برای مجبور کردن آنها به بستن دفترشان به کار برد.
آقای نلسون ماندلا در طول دهه‌ی پنجاه متحمل گرفتاری های بسیاری از جمله یک ممنوعیت پنج ساله در سال ۱۹۵۶ شد. او از این دوره به عنوان دوران تحول یاد کرد – و در همین دوران بود که نگرش او نسبت به جنایات شروع به تغییر کرد. او به سلطه پذیری پایان داده و مصمم بود که اکنون زمان ایجاد تغییرات اساسی است.
محاکمه نلسون ماندلا به اتهام خیانت و پس از آن
آقای نلسون ماندلا یکی از ۱۵۶ متهمی بود که از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۱ به اتهام خیانت محاکمه شدند. کنگره ی ملی آفریقا در سال ۱۹۶۱ غیر قانونی اعلام شد، و هم زمان دولت در حال آماده شدن برای تبدیل کشور به حکومت جمهوری بود. ANC غیر قانونی به صورت مخفیانه به فعالیت خود ادامه داد و یک کنفرانس کاملا آفریقایی را در پیترماریتزبورگ ترتیب داد که در آن آقای نلسون ماندلا سخن رانی کوبنده ای را درباره‌ی اهمیت قانون اساسی دموکراتیک ایراد کرده و از مردم آفریقای جنوبی خواست تا با یک اعتصاب عمومی مخالفت خود را با دولت اعلام کنند. با وجود این، دولت از ارتش خواست تا هر نشانه ای از شورش را سرکوب کند و جمهوری آفریقای جنوبی به وجود آمد.
پیمپرنل سیاه
آقای نلسون ماندلا در حالی که تلاش می کرد از دست صاحبان قدرت خلاص شود، روشی شجاعانه برای ارتباط با خانواده‌ی خود یافت. او گاهی در کسوت راننده ی خصوصی و گاهی به عنوان کارگر ظاهر می‌شد، و با موفقیت از چنگ پلیس و جاسوسان متعدد آنها می گریخت. او به یک استاد در زمینه ی تغییر چهره بدل شد و زندگی در میان حامیان خود را که پیوسته در حال افزایش بودند انتخاب کرد. و این زمانی بود که جنبش اومخونتو وی سیزوه (MK) شاخه ی نظامی کنگره ملی آفریقا، شورش مسلحانه ی خود را آغاز کرد.
بعدها، در داد گاه ریووانی، آقای نلسون ماندلا تغییرات ناگهانی اوضاع را به خیره سری دولت نسبت داد. با توجه به استفاده‌ی بی امان دولت از زور برای خفه کردن صدای شهروندان، تشکیل اومخونتو وی سیزوه اجتناب نا پذیر بود. سال ها اعتراض مسالمت آمیز چیزی برای ANC به بار نیاورده بود و زمان آن رسیده بود تا مردم آفریقای جنوبی خود از بی نظمی ها اطلاع یابند.
نلسون ماندلا زندانی ۴۶۶/۶۴ در جزیره ی روبن
آقای نلسون ماندلا که نامش در لیست زندانیان دولت بود با یک هویت جعلی به خارج از کشور برده شد، که در آنجا دست گیر و زندانی شد. چون داد گاه کاملا از سفید پوست‌ها تشکیل شده بود و آقای ماندلا معتقد بود تبعیضی صورت گرفته است تصمیم گرفت شخصا از خود دفاع کند. هم چنین هدف او بی اعتنایی به قوانینی بود که توسط یک دولت کلا سفید پوست ایجاد شده و هیچ نماینده‌ای از اکثریت جمعیت آفریقا نداشت.
تمام متهمان داد گاه ریوونیا از آن به عنوان فرصتی مناسب برای جلب توجه جامعه‌ی بین المللی به جنگ چریکی دولت آفریقای جنوبی استفاده کردند. در حقیقت آقای ماندلا همراه با والتر سیسولو و گوان مبکی مخالف التماس بودند، حتی اگر حکم اعدام آنها صادر می‌شد. آقای ماندلا در محاکمه اظهارات زیر را به عنوان روشنگرترین نقطه نظر بر علیه آپارتاید بیان کرد:
“من با استیلای سفید پوستان مبارزه کرده ام، و با استیلای سیاهان نیز مبارزه کرده‌ام. من به دنبال آرمان جامعه‌ای آزاد و دموکراتیک بوده ام که همه ی مردم بتوانند در آن در توازن و با فرصتهای برابر زندگی کنند. این آرمانی است که امیدوارم با آن زندگی کرده و بدان دست یابم. اما اگر لازم باشد حاضرم برای این آرمان جانم را فدا کنم.” جای تعجب نیست، که آقای نلسون ماندلا متهم شناخته شد و در ژوئن سال ۱۹۶۴ به زندان فرستاده شد. این حبس اندکی بیش از ۲۷ سال به طول انجامید.
ریاست جمهوری نلسون ماندلا
آقای نلسون ماندلا پس از رد آزادی مشروط از زندان شروع به مذاکره با دولت کرد در حالی که اصرار داشت هر گونه مذاکره زمانی امکان پذیر است که ممنوعیت ANC کاملا لغو گردد. در ۲ فوریه‌ی ۱۹۹۰، رئیس جمهور اف.دابلیو د کلرک ممنوعیت ANC را لغو و آزادی آقای ماندلا را از زندان اعلام کرد. در یک برنامه‌ی تلویزیونی که در سراسر جهان پخش شد، آقای ماندلا در ۱۱ فوریه‌ی ۱۹۹۰ از زندان ویکتور ورستر در پارل آزاد شد.
مذاکرات چند حزبی برای اولین بار در آفریقای جنوبی رخ داد، اما قبل از پایان رسمی آپارتاید در کشور چهار سال دیگر نیز انجام شد. انتخابات در ۲۷ آوریل ۱۹۹۴ و در ۱۰ مه ۱۹۹۴ انجام شد و آقای نلسون رولیهلاهلا ماندلا به عنوان اولین رئیس جمهور جمهوری متحد، دموکرات، ضد نژاد پرستی و ضد تبعیض جنسیتی آفریقای جنوبی انتخاب شد. اولین اقدام او به عنوان رئیس جمهور حل بحران مسکن بود که جمعیت فقیر کشورش از آن رنج می‌بردند. علاوه بر این دولت او بر اقدامات بهداشتی و درمانی، تحصیل اجباری، کمک هزینه‌ی بازنشستگی و غیره نیز تأکید داشت. آقای نلسون ماندلا پیش از تحویل حکومت به جا نشین توانمند خود آقای تابو مبکی در سال ۱۹۹۹ به دوره‌ی ریاست جمهوری خود پایان داد و از زندگی دولتی باز نشسته شد.
جوایز و افتخارات نلسون ماندلا
۱- نلسون ماندلا و فردریک ویلم د کلرک به طور مشترک برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل در سال ۱۹۹۳ شدند.
۲- او نشان لیاقت و صلیب بزرگ نشان سنت جورج را از ملکه الیزابت دوم دریافت کرد.
۳- او مدال آزادی ریاست جمهوری را از جورج دبلیو بوش دریافت کرد.
۴- او اولین فردی بود که لقب شهروند افتخاری کانادا را از آن خود کرد، و هم چنین پیرو افتخاری نشان کانادا شد.
۵- در سال ۱۹۹۰، دولت هند با بهارات راتنا، بالاترین مدال غیرنظامی کشور از وی تکریم کرد.
۶- او هم چنین آخرین جایزه‌ی صلح لنین را از دولت شوروی دریافت کرد.
۷- او نشان پاکستان را در سال ۱۹۹۲ دریافت کرد.
۸- مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۹ اعلام کرد که از این پس تولد آقای نلسون ماندلا در ۱۸ ژوئیه به عنوان روز ماندلا جشن گرفته می‌شود.
نلسون ماندلا و سفر به ایران
نلسون ماندلا از جمله شخصیت های برجسته ضد نژاد پرستی در جهان است که در دوران زندگی اش، به ایران سفر کرده است. یکی از چهره های معروف بین المللی که اقدامات گسترده ای علیه تبعیض نژادی در ایالات متحده در قرن بیستم انجام داد، اسطوره بوکس فوق سنگین جهان، یعنی محمد علی کلی بود که اتفاقا در همان سال به کشورمان آمد و با مقامات رسمی دیدار داشت. نلسون ماندلا نیز چند باری به تهران سفر کرد و در دیداری، مورد استقبال خاص رهبر انقلاب نیز قرار گرفت.
ماندلا یک بار در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و بار دیگر در دوره محمد خاتمی به ایران سفر کرد. وی در سفر سال ۱۳۷۱ اش به ایران، ضمن حضور در محل اقامت آیت الله خامنه ای، با مقام معظم رهبری دیدار کرد و بر اساس فایل های ویدئویی منتشر شده رسمی، در بدو ورود به بیت رهبری گفت: «سلام رهبر من».
جمله «سلام رهبر من» نلسون ماندلا خطاب به رهبر جمهوری اسلامی، بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت. ماندلا بار دیگر در سال ۱۳۷۸ به ایران آمد و مجددا نیز با رهبری دیدار کرد. در این دیدار، رهبر ایران، خطاب به ماندلا گفت: «بخش مهم کار شما در مدت مسئولیت ریاست جمهوری آفریقای جنوبی این بود که در طول این مدت بر اصول اخلاقی خود تاکید کردید و در میدان اخلاق و معنویت نیز به پیش رفتید و پیروز شدید.»
چند سال پیش، خیابان جردن تهران به بلوار نلسون ماندلا تغییر نام یافت. بلوار جردن تهران را گران ترین خیابان تجاری ایران می دانند که مملو از سفارت خانه های غربی و شرقی و هم چنین دفاتر شرکت های مهم داخلی و بین المللی مستقر در پایتخت است. برای نام گذاری بلوار نلسون ماندلا در تهران، مراسمی هم در پایتخت برگزار شد که مصادف بود با ۱۷ آذر سال ۱۳۹۳.
زندگی خصوصی نلسون ماندلا
نلسون ماندلا سه بار ازدواج کرد. وی نخستین بار با اولین نتوکو میس ازدواج کرد که گرچه با وی در ژوهانسبورگ آشنا شد، او نیز مانند خود ماندلا، اهل ناحیه ای بود که بعدها منطقه ترانسکی آفریقای جنوبی نام گرفت. این زوج دو پسر به نام های مادیبا (تمبی) و ماکگاتو، و دو دختر داشتند که هر دو ماکازیوه نام داشتند. دختر اول آنان در نه ماهگی درگذشت، و آنان دومین دختر خود را نیز ماکازیوه نامیدند. همه فرزندان آنان در واترفورد کامهلابا تحصیلات خود را انجام دادند. این زوج پس از ۱۳ سال در سال ۱۹۵۷ از یکدیگر جدا شدند، دلیل جدایی آنان شور انقلابی ماندلا بود و اینکه مذهب همسر ماندلا مذهبی بود که به تبلیغ سیاست بی طرفی سیاسی می پرداخت.
همسر دوم ماندلا، وینی مادیکیزلا-ماندلا، نیز اهل منطقه ترانسکی بود، گرچه آن دو نیز در ژوهانسبورگ، یعنی شهری که وینی نخستین مددکار اجتماعی سیاه پوست آن بود با هم آشنا شدند. بعدها، وینی قربانی اختلاف خانوادگی ناشی از نزاع سیاسی کشور شد؛ در حالی که شوهرش به اتهام تروریسم و خیانت در زندان جزیره رابن مشغول گذراندن حبس ابد بود، پدرش به سمت وزارت کشاورزی ترانسکی برگزیده شد.
اختلافات سیاسی منجر به جدایی (آوریل ۱۹۹۲) و طلاق (مارس ۱۹۹۶) شد. نلسون ماندلا در هشتادمین سالگرد تولد خود با گراکا ماچل، بیوه سامورا ماچل، رئیس‌جمهور سابق موزامبیک و متحد کنگره ملی آفریقا که دوازده سال پیش در سانحه هوایی کشته شده بود ازدواج کرد.
مرگ نلسون ماندلا
نلسون ماندلا روز پنجشنبه ۵ دسامبر ۲۰۱۳ (۱۴ آذر ۱۳۹۲) در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی در سن ۹۵ سالگی درگذشت. جیکوب زوما، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در بیانیه ای تلویزیونی این خبر را اعلام کرد و گفت که آقای ماندلا اکنون «ما را ترک کرده است.» زوما گفت که ماندلا در ساعت هشت و ۲۰ دقیقه به وقت محلی درحالی که اعضای خانواده اش در کنارش بودند در آرامش درگذشت.
پیکر نلسون ماندلا ده روز پس از مرگ در جمع خانواده و هزاران تن از دوستدارانش در روستای زادگاهش قونو و در گورستانی خانوادگی به خاک سپره شد. در آیین خاکسپاری او حدود ۴۵۰ نفر از اعضای خانواده اش حضور داشتند که او را طبق آداب سنتی قبیله ای که در آن زاده شده، به دور از لنز دوربین ها به خاک سپردند. حدود ۴۵۰۰ نفر از سیاستمداران بین المللی و هیئت های نمایندگی نهادهای اجتماعی مختلف به مراسم خاکسپاری نلسون ماندلا دعوت شده بودند.
روز بین المللی نلسون ماندلا
روز بین‌المللی نلسون ماندلا یا روز ماندلا، آیینی است که هر ساله در ۱۸ ژوئیه به افتخار ماندلا جشن گرفته می‌شود این روز در نوامبر ۲۰۰۹ رسما توسط سازمان ملل متحد نامگذاری شد ۱۸ ژوئیه زادروز ماندلا است.
نلسون ماندلا بر پرده نقره ای
برای عاشقان پرده نقره ای به ویژه طرفداران سینمای هالیوود، میمیک چهره نلسون ماندلا، ما را به یاد مورگان فریمن سیاه پوست می اندازد که در فیلم های بسیاری ایفای نقش کرد و یکی از نقش های ماندگارش را در فیلمی با عنوان ماندلا بازی نمود. به واسطه شخصیت کاریزماتیکی که نلسون ماندلا در طول حیاتش به دنیا ارائه کرد، او را مردی با لایه های شخصیتی پیچیده می دانند. مبارزات سرسختانه وی در برابر نژاد پرستی، ماهیتی که هنوز بشر قرن ۲۱ را با ناملایمات زیادی مواجه کرده است، و رفتار صلح طلبانه و منش آرام ماندلا، او را به الگویی تمام عیار برای طرفدارانش در سراسر جهان بدل کرد.
همین شخصیت خاص بود که فیلمسازان را بر آن داشت تا درباره راه او، فیلم های بسیاری بسازند. سیمای دو پهلوی ماندلا سبب شد تا بازیگرانی چون: مورگان فریمن، ترنس هاوارد، دیوید هیروو و دنی گلو و حتی کلارگ پیترز، به ایفای نقش ماندلا در هنر هفتم اقدام کنند.
یکی از فیلم هایی که اخیرا درباره زندگی ماندلا ساخته شده، راه دراز آزادی نام دارد که توسط جاستین چدویک کارگردانی گشت. پیش از فیلم «راه دراز آزادی» به ویژه پس از فروپاشی نظام تبعیض نژادی (آپارتاید) در افریقای جنوبی، آثار سینمایی دیگری نیز به جهت به تصویر کشیدن زندگی ماجراجویانه و الهام بخش ماندلا ساخته شد که به زعم سینما دوستان، مشهور ترین آن ها، فیلم کلینت ایستوود، کارگردان شهیر آمریکایی در سال ۲۰۰۹ میلادی بود.
فیلم «شکست ناپذیر»، فیلمی بود که با بازی ماندگار مورگان فریمن همراه شد که در نقش ماندلا حضور داشت. فریمن، از دوستان قدیمی ماندلا بود و به همین خاطر، با اطلاع از رفتار و منش او، توانست به خوبی از عهده این نقش برآید. بازی راگبی در واقع ورزش سفید پوستان آفریقای جنوبی بود و به همین خاطر، نفرت سیاه پوستان این کشور را به همراه داشت. کلینت ایستوود این بار نیز در فیلم خود نشان داد که چگونه یک ورزش، می تواند نماد وحدت ملی آفریقای جنوبی شود. مورگان فریمن بخاطر ایفای نقش نلسون ماندلا در این فیلم مهم، نامزد اسکار گشت.
فیلم خداحافظ بافانا در سال ۲۰۰۷ میلادی، رابطه نلسون ماندلا را با زندانیان در دوران اسارت نشان می دهد که دنیس هایسبرگ، نقش نلسون ماندلا را در این فیلم بازی کرده است. ارتباط ماندلا با زندانبان خود که در فیلم با ایفای نقش جیکز گرگوری همراه شده بود نشان داد که ماندلا، واقعا شخصیتی الهام بخش برای دیگران، حتی زندانبان خود بود. این فیلم اقتباسی محسوب می شد از کتاب خاطرات گرگوری و با عنوان خداحافظ بافانا: نلسون ماندلا، زندانی من، دوست من به تولید رسید.
در فیلم تلویزیونی «آخر بازی» نیز که در سال ۲۰۰۹ میلادی ساخته شد، کلارگ پیترز، نقش نلسون ماندلا را بازی کرد و فیلم تلاش می نماید تا روز های پایانی حیات نظام آپارتاید را به تصویر بکشد. البته فیلم تلویزیونی نلسون ماندلا و دکلرک که در سال ۱۹۹۷ میلادی ساخته شد، سیدنی پواتیه، بازیگر شهیر هالیوود را بر آن داشته تا در نقش نلسون ماندلا حضور یابد. دکلرک، رییس جمهور سابق آفریقای جنوبی بود که در سال ۱۹۹۰ میلادی، بیانیه پایان دوران سیاه تبعیض نژادی را اعلام کرد و این امر سر آغازی نوین در تاریخ مبارزات ضد نژاد پرستی در آفریقا شد.
چکیده
«نلسون ماندلا» ۲۷ سال از عمر خود را در دوره رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی در زندان سپری کرد اما پس از آن به عنوان اولین رئیس جمهور سیاه پوست روی کار آمد و برنده جایزه صلح نوبل نیز شده است. ماندلا نخستین رئیس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد، وی پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجسته مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. این مرد ۹۵ ساله که به دلیل کهولت سن و ابتلا به عفونت ریوی درگذشت از محبوبترین شخصیت‌های مردمی در جهان است. از اینکه در این مقاله نیز با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
چاپ مطلب