زندگینامه دکتر حسابی پدر علم فیزیک ایران
محمود حسابی با نام اصلی محمود خان میرزا حسابی معروف به پروفسور حسابی فیزیکدان و بنیانگذار فیزیک دانشگاهی در ایران بود.
نام اصلی: محمود خان میرزا حسابی
زادروز: دوشنبه ۳ اسفند ۱۲۸۱
درگذشت: پنجشنبه ۱۲ شهریور ۱۳۷۱
علت مرگ: به هنگام درمان قلبی
آرامگاه: شهر دانشگاهی تفرش
محل زندگی: ایران، فرانسه، لبنان، ایالات متحده آمریکا
ملیت: ایرانی
نام‌های دیگر: پروفسور محمود حسابی، پروفسور حسابی
تحصیلات: لیسانس: ادبیات، مهندسی راه و ساختمان، ریاضیات، ستاره‌شناسی و زیست‌شناسی، مهندسی برق، مهندسی معدن و دکتری فیزیک
از دانشگاه دانشگاه تهران، دانشگاه سوربن، دانشگاه پرینستون، دانشگاه شیکاگو
پیشه: فیزیکدان، سناتور، وزیر آموزش و پرورش
لقب: پدر علم فیزیک ایران،
پدر مهندسی نوین ایران،
پدر فرهنگستان ایران
پدر علوم نوین ایران
دین: اسلام
مذهب: شیعه
همسر: صدیقه حائری
فرزندان: ایرج حسابی ، انوشه حسابی
مادر: گوهرشاد حسابی
پدر: عباس معزالسلطنه
جایزه‌ها: نشان علمی کوماندور دولا لژیون دونور
نشان علمی افیسیه دولا لژیون دونور
استاد دکتر محمود حسابی چهره برجسته علم و فرهنگ معاصر و بنیانگذار فیزیک نوین ایران در سال ۱۲۸۱شمسی از پدر و مادری تفرشی در تهران متولد شد.دکتر حسابی در ۷سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت با تنگدستی و مرارتهای غربت آغاز و از ابتدا تا پایان تمامی تحصیلات عالیه در میان همشاگردی‌هایی از کشورهای مختلف سپری کرد. در منزل قرآن کریم، گلستان و بوستان سعدی، غزلیات حافظ و منشات قائم مقام را نزد مادرش “گوهرشاد حسابی” آموخت.دکتر حسابی علاوه بر تسلط بر چهار زبان زنده دنیا، در موسیقی و نواختن ویولن و پیانو دستی داشت و در چند رشته ورزشی کسب موفقیت کرد و در شنا دارای دیپلم نجات غریق شد.محمود حسابی در ۱۲ شهریور سال ۱۳۷۱ هجری شمسی در بیمارستان دانشگاه ژنو درگذشت. آرامگاه (خانوادگی) وی در شهر تفرش قرار دارد.
تحصیلات دانشگاهی دکتر حسابی:
دکتر حسابی در سن هفده‌سالگی لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی و پس از آن، مدرك مهندسی راه و ساختمان را اخذ نمودند. در آن زمان با نقشه‌كشی و راهسازی به امرار معاش خانواده کمك می‌كردند. استاد همچنین در رشته‌های پزشكی، ریاضیات و ستاره‌شناسی به تحصیلات آكادمیك پرداختند. شركت راهسازی فرانسوی كه استاد در آن‌مشغول به كار بودند، به پاس قدردانی از زحماتشان ایشان را برای ادامه تحصیل، به كشور فرانسه اعزام‌كرد و بدین ترتیب در سال ۱۹۲۴ م به مدرسه عالی برق پاریس وارد و در سال ۱۹۲۵ م فارغ‌التحصیل شدند.دکتر حسابی همزمان با تحصیل در رشته معدن، در راه‌آهن برقی فرانسه مشغول به كار گردیدند، و پس از پایان تحصیل در این رشته، كار خود را در معادن آهن شمال فرانسه ومعادن زغال سنگ ایالت «سار» آغاز كردند. سپس به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن در رشته فیزیك پرداختند، و در سال ۱۹۲۷ (م) در سن بیست و پنج سالگی، دانشنامه دكترای فیزیك خود را با ارایه رساله ای تحت عنوان «حساسیت سلولهای فتو الكتریك» با درجه عالی دریافت كردند.
افتخارات دکتر حسابی:
دکتر حسابی به سبب تلاشهای خستگی ناپذیر لقب پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران در کشور را کسب نمود.
ایشان همچنین به دریافت بالاترین نشان علمی فرانسه یعنی لژیون دونور مفتخر شدند.دکتر حسابی در سال ۱۹۹۰ به عنوان “مرد اول علمی جهان” برگزیده شد.
موزه دکترحسابی:
اندک زمانی پس از مرگ حسابی در سال ۱۳۷۲، خانه او تبدیل به موزه‌ای شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان‌ها و تقدیرنامه‌ها و عکس‌های قدیمی و متن نطق‌ها و نوشته‌ها در آن به نمایش گذاشته شده‌است. این موزه در خیابان تجریش، خیابان مقصودبیک قرار دارد..که در گذشته چهارراه حسابی نامیده می‌شد.
-آثار دکتر حسابی
آثار به جای مانده از محمود حسابی در زمینه‌های فیزیک، زبان فارسی و پژوهش‌های فرهنگی شامل ۲۱ کتاب و مقاله‌است.
برخی از مهم‌ترین آثار وی عبارتند از:
کتابها :
_ کتاب‌های فیزیک دبیرستان ۱۳۱۸
_ کتابی در تفسیر امواج دوبر در شش رساله، دانشگاه تهران ۱۹۴۶
_ کتاب دیدگانی فیزیک دانشگاه تهران ۱۳۴۰
_ کتاب قانون تأسیس دانشگاه تهران، ۱۳۱۲
_ کتاب نام‌های ایرانی، ۱۳۱۹
_ کتاب آیین‌نامه امور مالی دانشگاه تهران، ۱۳۳۳
_ کتاب دیدگانی فیزیکی، دانشگاه تهران، ۱۳۴۰
مقاله‌ها :
_ مقاله ذرات پیوسته، در نشریه آکادمی علوم آمریکا ۱۹۴۷
_ مقاله اثبات نظری بیشتر بودن جرم ذرات شارژ شده به وسیله نور نسبت به الکترون (پیشنهاد تفسیر قانون جاذبهٔ عمومی _ نیوتون و قانون میدان الکتریکی ماکسول)، گزارش نشریه انجمن فیزیک آمریکا ۱۹۴۸
_ مقاله مدل ذرات بی‌نهایت گسترده، نشریهٔ فیزیک فرانسه ۱۹۵۷
_ «وندها و گهواژه‌های فارسی» ۱۳۶۸
_ «فرهنگ حسابی» (انگلیسی به فارسی) ۱۳۷۲
جملات قصار از دکتر حسابی:
_ زندگی، یعنی پژوهش، و فهمیدن چیزی جدید.
_ ۴ اصل پیشرفت: مردانگی، عدالت، شرم و عشق است.
_ یک عمل درست، بهتر است از هزار نصیحت.
_ راه پیشرفت، ارزش نـهادن به علم و تحقیق، احترام به معلمین، اساتید، دانش آموزان و دانشجویان است.
_ تقلید (از غرب)، خطری است جدی، که چشمه های نبوغ را، خشک می‌کند.
_ حفظ سنن اعتقادی، ملی و نبوغ نژادی، واجب است.
_ فعال باشیم، ولی ملایم، عادل باشیم، ولی با گذشت.
_ سادگی و عشق از عوامل پیشرفت است، که در قلب ما ایرانیان است.
_ احساس اجبار به فداکاری، لازمه زندگیست.
_ انجام وظیفه، لازمه جهش بسوی پیشرفت است.
چکیده
سید محمود حسابی، فیزیکدان ایرانی، در سال 1281 ه.ش در تهران متولد شد. فرنام «پدر علم فیزیک ایران» از آن اوست.پدرش (سید عباس معزالسلطنه) و مادرش (گوهرشاد حسابی) هر دو اهل تفرش بودند. او چهار سال اول دوران کودکی‌اش را در تهران سپری نمود. سپس به همراه والدین و برادرش عازم شام شد. در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت، با تنگدستی و مرارتهای دوری از میهن، در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز کرد. در همان زمان تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی را نزد مادرش فرا می گرفت. او قرآن کریم و دیوان حافظ را از حفظ می دانست. وی اعتقادی ژرف به قرآن داشت. او همچنین بر کتب بوستان ، گلستان سعدی ، شاهنامه فردوسی ، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام اشراف کامل داشت. محمودحسابی در12شهریور سال 1371 هجری شمسی در بیمارستان دانشگاه ژنو درگذشت. آرامگاه (خانوادگی) وی در شهر تفرش قرار دارد.
چاپ مطلب