راز ثروت

روش استفاده از امواج مغزی

امواج مغزی تغییرات ریتمیک فعالیت‌های الکتریکی گروهی از نورون‌ها یا سلول‌های عصبی هستند. هرگاه که فکر، حرکت یا حس می‌کنیم یا چیزی را به خاطر می‌آوریم، نورون‌های ما کار می‌کنند. فعالیت الکتریکی نورونها باعث شکل گیری امواج مغزی می شود که در حالات گوناگون دارای فرکانسهای مختلف با کارآیی متفاوت می باشند.

امواج مغزی و بهره‌گیری از آنها

ما انسان‌ها در طول شبانه‌روز با ۴ فرکانس مغزی (امواج مغزی) مهم سروکار داریم:
۱- امواج آلفا
۲- امواج بتا
۳- امواج تتا
۴- امواج دلتا
ذهن ما به‌صورت خودکار این امواج را وابسته به شرایط و حالات مختلف، تغییر می‌دهد. هرکدام از این امواج ویژگی‌های مختص به خودشان را دارند که در ادامه توضیح می‌دهیم. اما دلیل اینکه به این مبحث می‌پردازیم این است که با دانستن ویژگی آن‌ها می‌توانیم در مسیر رسیدن به موفقیت، از این ویژگی‌ها استفاده کنیم و سرعت پیشرفت خود را افزایش دهیم. شاید بپرسید چطوری؟ با ما همراه باشید تا از راز آن‌ها باخبر شوید.

موج آلفا (α)

زمانی که چشمان خود را می‌بندید و در وضعیت آرامش کامل ذهنی، جسمی و روحی قرار می‌گیرید، امواج مغزی وارد فرکانس موج آلفا می‌شوند. فرکانس این موج نصف فرکانس امواج بیداری کامل یعنی حدوداً بین ۸ تا ۱۴ سیکل در ثانیه است. بهترین زمان برای درک بهتر این امواج مغزی زمانی است که در حالت خواب‌ و بیداری هستید. در هر بار خوابیدن این امواج را دو بار تجربه خواهید کرد؛ یک‌بار لحظاتی قبل از خواب و یک‌بار لحظاتی بعد از بیدار شدن. طول زمانی که مغز بر روی این فرکانس تنظیم می‌شود بسیار کوتاه و زودگذر است.

اهمیت موج آلفا

در میان تمامی امواج مغزی، موج آلفا از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا علی‌رغم زمان کوتاه آن، در این فرکانس، ضمیر خودآگاه ما خاموش شده و ضمیر ناخودآگاه ما در دسترس قرار می‌گیرد و ما می‌توانیم آن را برنامه‌ریزی کنیم. همچنین در این فرکانس هردو نیمکره مغز فعالیت دارند و دارای بهره هوشی بالاتری هستیم لذا یادگیری و القا پذیری در ما بیشتر می‌شود. چون در این فرکانس ضمیر خودآگاه خاموش شده است، اطلاعاتی که وارد مغز می‌شوند بدون پردازش و به‌دوراز هرگونه فیلتر شدن در آن جای می‌گیرند.

در هیپنوتیزم و مراقبه‌ها با انجام تکنیک‌های مختلف امواج مغزی را به این فرکانس هدایت می‌کنند تا بتوانند با تلقینات آرامش‌بخش یا جملات تأکیدی بر روی ضمیر ناخودآگاه تأثیرگذاری کنند. اگر در حالت بیداری کامل (زمانی که بر روی موج بتا هستید) تمام توجه و تمرکز خود را بر روی موضوعی بگذارید درحالی‌که متوجه آنچه در پیرامون خود می‌گذرد نشوید (برای مثال غرق در خواندن یک کتاب بشوید) امواج مغزی شما بر روی فرکانس آلفا می‌رود و ضمیر ناخودآگاه شما در دسترس قرار می‌گیرد و از آن موضوعی که توجهتان بر روی آن است (مثلاً مطالب آن کتاب) تأثیر می‌گیرد.

امواج آلفا از حدود یک و نیم سالگی در بچه‌ها تولید می‌شوند و با تکامل این امواج، قدرت فراگیری مغز نیز بیشتر می‌شود. در ۶ و ۷ سالگی بیشترین امواج مغز، امواج آلفا هستند. به همین خاطر است که کودکان در این سن قدرت یادگیری بیشتری دارند.

موج بتا (β)

در طول شبانه‌روز بیشترین موج از امواج مغزی که با آن سروکار داریم «موج بتا» می‌باشد. در حالت بیداری کامل فرکانس امواج مغزی بین ۱۴ تا ۳۰ سیکل در ثانیه متغیر است که به آن «موج بتا» می‌گویند. در این حالت ضمیر خودآگاه کنترل مغز را بر عهده گرفته و ضمیر ناخودآگاه در دسترس نمی‌باشد و به کار خود مشغول است؛ اکنون‌که شما در حال مطالعه این مطلب هستید امواج مغزی شما روی این فرکانس قرار دارند. وقتی مغز روی این فرکانس قرار بگیرد معمولاً بر روی فعالیت‌های منطقی نیمکره سمت چپ مغز متمرکز می‌شویم.

اگر در حالت بیداری توجه و تمرکز شما بر روی موضوعی قرار بگیرد و غرق در آن بشوید، مغز به‌صورت خودکار امواج مغزی را تغییر می‌دهد و روی موج دیگری تنظیم می‌شود. وقتی توجه خود را از آن موضوع برمی‌دارید و به حالت عادی برمی‌گردید، مغز شما مجدداً امواج خود را تغییر داده و به فرکانس بتا بازمی‌گردد. ترس، امید، خشم، شادی، خستگی، نگرانی، شادابی، استرس و … همگی در این فرکانس مغزی ملموس هستند. تمام داده‌هایی که وارد مغز می‌شود در حالت فرکانس بتا پردازش شده و در مغز جای می‌گیرند.

موج تتا (θ)

در موج تتا فرکانس امواج مغزی به ۴ تا ۸ سیکل در ثانیه کاهش می‌یابد. اگر مدت‌زمانی که مغز بر روی وضعیت آلفا قرار دارد طولانی شود، برای رفتن به یک خواب آماده می‌شویم. در دقایق اولیه خواب، امواج مغز بر روی موج تتا قرار می‌گیرند. موج تتا در خلاقیت و درک شهودی و حسی، تمرکز درونی و حافظه نقش مهمی دارد. در افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی، افزایش غیرطبیعی دامنه موج تتا منجر به زمان واکنش کند و ناتوانی در یادگیری می‌شود. این امواج در کودکان تا سن ۱۳ سالگی در حالت بیداری هم دیده می‌شوند. ولی در بزرگسالان پس از وارد شدن به خواب ظاهر می‌گردد.

موج دلتا (Δ)

این امواج که کندترین امواج مغزی انسان هستند، فرکانسشان زیر ۴ سیکل در ثانیه است. با تغییر فرکانس مغز از موج تتا به موج دلتا ما وارد یک خواب عمیق می‌شویم؛ به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت خواب عمیق ما زمانی اتفاق می‌افتد که امواج مغزی بر روی موج دلتا قرار گیرند. در این حالت فعالیت ضمیر خودآگاه ما به صفر می‌رسد و ضمیر ناخودآگاه ما کنترل کامل بدن را به دست می‌گیرد. در برخی از مراتب هیپنوتیزم (هیپنوتیزم بسیار عمیق) نیز می‌توان فرکانس مغزی را تا این حد پایین آورد و به ضمیر ناخودآگاه دسترسی پیدا کرد.

قرار گرفتن مغز بر روی این موج باعث رسیدن به آرامش و تجدیدقوای بدنی فرد می‌شود. افرادی که خستگی بیش‌ازحد و یا مشغولیت فکری زیاد دارند نمی‌توانند وارد این موج شوند و درنتیجه بعد از خواب احساس شادابی و نشاط ندارند. موج غالب در نوزادان زیر ۶ ماه موج دلتا است که در شرایط طبیعی با افزایش سن از دامنه این موج کاسته می‌شود. (توجه: از دیدگاه علوم نورولوژی مغز دارای امواج دیگری مانند گاما، SMR و … می‌باشد که برای ما اهمیت زیادی ندارند و لذا به آن‌ها نپرداختیم. امواجی که برای ما در حوزه موفقیت مهم هستند شامل همین ۴ موج می‌باشد)

تفاوت امواج مغزی

یکی از تفاوت‌های عمده بین قهرمانان ورزشی و ورزشکاران مبتدی، تفاوت در امواج مغزی آنان است. درست پیش از اینکه یک قهرمان تیراندازی بهترین شلیک خود را بکند، یک سری موج آلفا در قسمت چپ مغز او تولید شده‌است. چند هفته مطالعه بر روی افرادی که مشغول آموزش تیراندازی بودند نشان داد که با پیشرفت شان در تمرینات، به تدریج میزان اموج آلفا در سمت چپ مغز آنها بیشتر می‌شود و این میزان از امواج در نوآموزان تیراندازی وجود ندارد بلکه میزان آن به تدریج افزایش می‌یابد.

حالت آلفا چیست

حالت آلفا وضعیت هوشیاری مضاعف است یعنی در این حالت ما از هوشیاری بیشتری برخوردار هستیم و آنچه را فکر می کنیم واضح تر و روشن تر برایمان نمایان می گردد و بهتر می توانیم ببینیم؛ فکر کنیم و بیندیشیم. در این وضعیت تمرکز بیشتر می شود به همین دلیل از آن برای یادگیری استفاده می کنند و به همین دلیل زمانی که چشمان شما بسته می شود شما وارد حالت آلفا شده اید. قرار گرفتن در سطح امواج آلفا یعنی به کار گرفتن و استفاده از توانائی های نیمکره راست مغز، نیمکره راست مغز کلید اصلی است چرا که نیمکره راست در تماس با شعور حاکم بر عالم(منبع خلق و پدید آورندگی) قرار دارد و بنابراین خلاق و پدیدآورنده است.

هرجا که مشکلی وجود داشته باشد، نیمکره راست راه حل خلق میکند. هرجا عیب و نقصی وجود داشته باشد، نیمکره راست سلامتی و بی عیبی ایجاد مینماید. هرجا که تضاد و ناهماهنگی وجود داشته باشد، نیمکره راست هماهنگی و توازن پدید می آورد. در واقع در این متد با فرو بردن مغز شما در حالت آلفا میزان استفاده ازنیمکره راست مغز به حداکثر می رسد. با قرار گرفتن در سطح امواج مغزی آلفا، تعداد ضربان قلب، مصرف اکسیژن توسط سلول های بدن و دفع دی اکسید کربن کاهش می یابد، متابولیسم بدن آهسته تر می شود و فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک نیز کاهش می یابد. کاهش سطح لاکتات خون به مراتب محسوس تر است. درحالی که سطح این ماده در خون افراد دچار تنش های عصبی و اضطراب به طور مشخص بالا است.

زمانی که مغز امواج آلفا ساطع می کند، فرآیندی مخالف با فعالیت سیستم ترشح کننده آدرنالین اتفاق می افتد. خودتان را در آینده مجسم کنید: مثلاً تصور کنید که مثل زبان مادریتان می توانید با انگلیسی زبان ها هم صحبت کنید. تصور کنید که همه می خواهند مثل شما انگلیسی صحبت کنند. فکر کنید که دیگر می توانید به راحتی با افرادی از سرتاسر دنیا مکاتبه کنید. تصور کنید که وقتی آشنایان شما با مشکلی در زمینه زبان مواجه می شوند، به شما مراجعه می کنند. این تصورات کمک می کنند تا انگیزه لازم برای فراگیری زبان در شما شکل بگیرد. باید بدانید که شما می توانید به خوبی زبان انگلیسی را بیاموزید و به آن مسلط شوید.

چگونه وارد حالت آلفا شویم

هنگامی که چشم بسته شود ما وارد حالت آلفا می شویم. در این حالت هر چه قدر بدن شل تر و رها تر باشد؛ عمیق تر می گردد. بعضی از افراد از شمارش معکوس استفاده می کنند. مطمئن ترین این روشها انجام تکنیک های ریلکسیشن می باشد. مخصوصا ریلکسیشن پیش رونده و تدریجی یکی از روش هایی است که شما را مطمئناً وارد این حالت خواهد کرد. صبح که از خواب بیدار می شوید، نخست به حمام بروید و بعد از استحمام، دوباره در بسترتان دراز بکشید. بعد چشمانتان را ببندید و به آرامی به سوی بالا به طرف ابروهایتان (به سمت پرده نمایشی ذهن) حرکت دهید و آنها را در همانجا ثابت نگه دارید. سپس آهسته شروع به شمارش معکوس کنید.
الف- به مدت ده روز از ۱۰۰ تا ۱ به صورت معکوس بشمارید.
ب- به مدت ده روز بعدی از ۵۰ تا ۱ به صورت معکوس بشمارید.
ج- به مدت ده روز بعدی از ۲۵ تا ۱ به صورت معکوس بشمارید.
د- به مدت ده روزبعدی از ۱۰ تا ۱ به صورت معکوس بشمارید.
ه- بعد از آن بلافاصله با شمارش از ۵ تا ۱ به سطح آلفا وارد می شوید.

هنگام شمارش،خودتان را در جائیکه باصفا و آرامش بخش است تصور کنید( کنار دریا، جنگل یا هرجای لذت آفرین دیگر.) در ذهنتان به خود بگویید: « جسم و روان من همیشه کاملاً سالم خواهد بود.» و هر تعداد ازجملات مثبت زیر ویا هر جمله مثبت دیگری که خود می دانید با خود بگویید.
۱- من همواره از هوش، شهامت و ذکاوت سرشارم.
۲- من به فرایند زندگی اعتماد دارم و ایمن هستم.
۳- من خودم را دوست دارم و تایید می کنم.
۴- من از آرامش الهی سر شارم.
۵- من دارای حافظه عالی و قدرتمند هستم.
۶- تمرکز من فوق العاده است.
۷- من با عشق و علاقه مطالعه می کنم.
۸- من با محبت به خودم توازن می بخشم.
۹- خواندن و مطالعه کردن به من احساس آرامش می دهد.
۱۰- من خوب و راحت مطالعه میکنم و خوب و راحت یاد می گیرم.
۱۱- من در جلسه امتحان بخوبی مطالب را از ذهنم به برگه امتحان منتقل می کنم.
۱۲- من از درس خواندن و امتحان دادن لذت می برم.
۱۳- من نسبت به خود صادق هستم، من مسئول پیشرفت خودم هستم.
۱۴- بعد از اتمام شمارش معکوس وتلقین مثبت، شروع به شمارش از شماره ۱ تا ۵ کنید.

در ذهنتان به خود یادآوری کنید که وقتی شما به شماره ۵ رسیدید و چشمانتان را باز کردید، احساس هوشیاری و نشاط کاملی خواهید کرد. در شماره ۳ این یادآوری را تکرار کنید. هنگامی که به شماره ۵ رسیدید چشمانتان را باز می کنید، به ذهناً تأکید کنید: (من کاملاً هوشیار و با نشاط هستم) بعد از چهل روز شما می توانید در هرزمان و مکانی با بستن چشم هایتان و شمارش معکوس از ۵ تا ۱ هم در سطح آلفا قرار بگیرید. بهتر است این تکنیک رفتن به سطح آلفا را صبح و ظهر وشب انجام دهید. هم چنین قبل از مطالعه، قبل از هر کلاس درس، شب امتحان، وقبل از هر آزمون از آن استفاده کنید و از تمرکز حواس خود لذت ببرید.

نکته

با افزایش سن از کودکی به بزرگسالی، به تدریج دامنه ی موج تتا کاهش پیدا می کند و دامنه ی موج آلفا افزایش می یابد. اما در اواخر سال های میانسالی و پیری مجددا افزایش دامنه ی موج تتا و کاهش دامنه ی موج آلفا مشاهده می شود. در افرادی که مبتلا به انواع اختلالات نورولوژیک هستند و هم چنین در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی – کم توجهی و اختلالات یادگیری، افزایش دامنه ی موج تتا و کاهش دامنه ی موج آلفا مشاهده می شود.

چکیده
شما برای رسیدن به موفقیت می‌توانید از ویژگی‌های مغز و امواج آن کمک بگیرید. برای این کار با استفاده از ویژگی‌های ضمیر ناخودآگاه و امواج آلفا، ضمیر ناخودآگاه خود را مطابق با خواسته‌ها و نیازهای خود برنامه‌ریزی کنید تا سرعت رسیدن به موفقیتتان بالا رود. امواج مغزی، مانند سایر امواج، با فرکانس و دامنه شان اندازه گیری می شوند. چهار گروه از امواج مغزی تعریف شده اند: بتا، آلفا، تتا و دلتا که با دسترسی به خویشن برتر و چند بعدی، قادر خواهیم بود به ترکیب این امواج دسترسی پیدا کنیم. امیدواریم از این مقاله نیز در جهت رشد و موفقیتتان بهره برده باشید.