راهکارهای مقابله با افت تحصیلی
شاید برای شما نیز این اتفاق افتاده باشد که علیرغم تلاش های زیاد در برهه ای از زمان دچار افت تحصیلی شده باشید، افت تحصیلی، کاهش نسبی فعالیت درسی و مطالعه یک دانش‌آموز در یک دوره نسبی، در مقایسه با دوره نسبی قبل از آن را می گویند. افت تحصیلی گاهی از عوامل درونی و گاهی نیز از عوامل محیطی نشات می گیرد. در ادامه به بررسی دلایل افت تحصیلی و سپس راهکارهایی برای رفع آن می پردازیم، با ما همراه باشید.
انواع افت تحصیلی
افت درسی شامل دو قسمت است:
۱- افت درسی آشکار یا همان کمی: به تعداد آمار مردودی هر پایه و تکرار آن گفته می شود.
۲- افت درسی پنهان یا همان کیفی.
افت درسی پنهان نیز شامل دو قسمت است:
۱- آن دسته از دانش آموزانی که دچار افت درسی پنهان می شوند با استفاده از روش های گوناگون سعی در گرفتن نمره قبولی لازم می کنند ولی ممکن است ضعف خود در آن درس را در مقاطع تحصیلی بالاتر نشان داده و یا آن را بهبود دهند.
۲- اگر تعریفی که از افت ارائه می دهیم به معنای کم شدن و کاهش باشد، هر مقدار کاهش که منجر به نرسیدن به اهداف تعیین‌شده
دلایل افت تحصیلی
افت تحصیلی دلایل زیادی دارد که عبارتند از:
نداشتن مهارت های مطالعه
یکی از دلایل افت تحصیلی افراد، نداشتن مهارت های مطالعه است. بیشتر دانشجوها به یادگیری روش های مطالعه ی «بهتر» نیاز دارند. اگر بخواهیم دقیق تر صحبت کنیم، باید بگوییم که دانشجوها به یاد گرفتن روش های مطالعه «بیشتر» نیاز ندارند، بلکه برعکس نیاز دارند روش های مطالعه ی خود را «ساده»تر کنند. اکثر آنها برای موفق شدن مهارت کافی دارند، فقط نمی دانند که چطور از مهارت هایشان استفاده کنند. بنابراین سعی کنید روش مطالعه ی سازگار با روحیه و شخصیت خود را پیدا کنید و آن را به‌کار بگیرید تا بهتر و مفیدتر درس بخوانید.
ترس
ترس از شکست و موفقیت موجب افت تحصیلی می شود. اولین دلیلی که در بالا گفته شد به مهارت های دانشجو بستگی داشت ولی سه دلیل بعدی به انگیزه ی فرد بستگی دارد و اولین این دلایل ترس است. ترس در دانش آموزان به دو شکل ظاهر می شود:
اول: بعضی ها از شکست می ترسند. چنین افرادی برای نتیجه ی تلاششان تنها دو حالت را در نظر می گیرند؛ یا همه چیز خوب پیش می رود و نمره های خوب می گیرند و برایشان اثبات می شود که به همان اندازه که فکر می کنند باهوش اند یا فکر می کنند ممکن است نتیجه ی چندان رضایت بخشی نگیرند و پیش خودشان فکر می کنند «همه ی دنیا می فهمد که من خنگ هستم!».
بنابراین اکثر دانش آموزانی که ترس دارند، راه ساده تر را انتخاب می کنند و با پاک کردن صورت مسئله سعی می کنند اصلا با این حقیقت تلخ و سخت که ممکن است به‌اندازه ای که فکر می کردند باهوش نباشند، رو به رو نشوند. ولی واقعیت این است که هر کسی ممکن است گاهی اوقات شکست بخورد و این اصلا به این معنا نیست که شما کند ذهن هستید، بلکه به این معناست که شما هم یک انسانید و حق دارید شکست بخورید و از آن درس بگیرید و سپس به راه خود ادامه بدهید.
دوم: بعضی ها از موفقیت می ترسند. این افراد فکر می کنند با موفق شدن در مرکز توجه قرار می گیرند و بنابراین ترجیح می دهند همیشه در سایه باشند، اثرگذار نباشند و به جای اینکه توجه کسی را جلب کنند، در حاشیه باشند. به نظر این افراد، موفق بودن و درخشیدن ترسناک تر از همیشه متوسط بودن است. اگر شما هم جزو این دسته از دانش آموزان هستید، باید سعی کنید شجاع تر باشید و وقتی موفقیت در خانه تان را می زند از آن استقبال کنید، چون عمر آن همیشگی نیست.
تنبلی
سومین دلیل شکست، تنبلی است. افراد تنبل صادقانه دوست دارند که به موفقیت برسند. آنها می خواهند افتخار کسب کنند و متفاوت باشند، اما مشکل اینجاست که حس می کنند مسیر رسیدن به موفقیت کمی پیچیده است و به استراحت بیشتری نیاز دارند. انجام تمام تکالیف و کارهای دانشگاه برای آنها کمی سخت است. به علاوه آنها فکر می کنند که بدون داشتن زندگی اجتماعی دانشگاه به هیچ دردی نمی خورد، بنابراین باید برای کارهای دیگر بیشتر از دانشگاه وقت بگذارند. نمی توان به راحتی در مورد کسی قضاوت کرد و گفت آیا تنبل است یا نه.
بعضی افراد خیلی زود خسته می شوند و توانایی کمتری دارند ولی نمی توان گفت تنبلند. افراد تنبل معمولا حس می کنند سرشان شلوغ است و برای درس خواندن وقت ندارند. البته خیلی ها واقعا سرشان شلوغ است؛ این افراد باید زمانشان را اولویت بندی و برای آن برنامه ریزی کنند. ولی دسته‌ی دیگری از افراد هم وجود دارند که تنها مشکلشان برای نرسیدن به موفقیت، تنبلی است. اگر شما هم فکر می کنید وقت کافی برای درس خواندن ندارید، شاید لازم باشد دقیق تر به این موضوع نگاه کنید و ببینید که این هفته چند ساعت تلویزیون دیدید؟
یا چند ساعت وقت صرف کردید تا کل ۶ فصل سریال مورد علاقه تان را یک جا ببینید؟ اگر فهمیدید تنبلید، نگران نباشید. مشکل را قبول کنید و دنبال راه حل بگردید. دوباره برای زندگی تان برنامه ریزی کنید، کارهایتان را اولویت بندی کنید و برای کارهای واقعا مهم وقت کافی بگذارید.
بی علاقگی و بی انگیزگی
بی علاقگی و بی انگیزگی یکی دیگر از دلایل افت تحصیلی دانشجویان و دانش آموزان است. بی انگیزگی یکی از بدترین دلایل افت تحصیلی و درسی است. بی انگیزگی خیلی بدتر از «نداشتن مهارت های مطالعه» است؛ چون اگر مهارت مطالعه نداشته باشید می توانید خیلی راحت آن را کسب کنید. بی انگیزگی از «ترس از شکست یا موفقیت» هم بدتر است. اگر از شکست می ترسید، باید بدانید که شکست لزوما بد نیست.
همان طور که خط مستقیم کوتاه ترین فاصله ی بین دو نقطه است، شکست هم کوتاه ترین راه برای رشد شخصی است. اگر هم از موفقیت می ترسید، باید شجاع تر شوید و بدانید که استفاده نکردن از ظرفیت درونی تان خیلی ترسناک تر از در مرکز توجه بودن است. بی انگیزگی از «تنبلی» هم بدتر است. اگر تنبل باشید، حداقل این آرزو را دارید که تغییری ایجاد کنید. اگر الان تنبل هستید، دلیل نمی‌شود که همیشه تنبل باقی بمانید؛ می توانید با تمرکز کردن روی اهداف و آرزوهایتان نیروی لازم برای حرکت رو به جلو را دریافت کنید و از تنبلی دربیایید.
اما وقتی بی انگیزه اید هیچ چیز برایتان مهم نیست. علاقه ای ندارید که شجاع تر شوید، چون اهمیتی ندارد. علاقه ای ندارید یاد بگیرید چطور مطالعه کنید، چون مهم نیست. علاقه ای ندارید زمان را مدیریت کنید یا رویا داشته باشید، چون علاقه ای به درس خواندن ندارید. اگر خودتان انگیزه نداشته باشید هیچ کس نمی تواند به شما کمک کند که انگیزه پیدا کنید. بی انگیزگی باعث می شود شما همیشه متوسط و تنها باشید و نتوانید در زندگی پیشرفت کنید. پس تنها راه حل این است که برای درس خواندن یک انگیزه ی خوب پیدا کنید.
راهکارهایی برای رفع افت تحصیلی دانش آموزان
برای برطرف کردن افت تحصیلی دانش آموزان راهکارهای زیر می توانند راهگشا باشند:
وعده تشویق کردن
تشویق کردن در بیشتر مواقع می تواند تاثیرگذار باشد، چرا که کودکان بیشتر از بزرگسالان تحت تاثیر قرار می گیرند. تقریبا در هر محیط کاری کارفرمایان و مدیران مجموعه سعی می کنند با گذاشتن تشویق، برای کارکنان باعث پیشرفت کاری شان شوند. حال اگر کودکان به طور مثال در فهم مسائل ریاضی دچار مشکل شوند.
شما با استفاده از یک هدیه کوچک می توانید کودک تان را ترغیب به یادگیری کنید و یا می توانید زمان بازی های رایانه ای ش را اضافه کنید. در کل والدین می توانند با استفاده از چنین ابزارهایی کودکان را برای یادگیری و توجه به مسائل درسی ترغیب کنند. در چنین مواردی سعی نکنید، میزان تشویق را زیاد در نظر بگیرید، چرا که در دراز مدت خواسته بچه ها نیز تغییر می کند و همین امر می تواند توقع شان را بالا ببرد. اعتدال را در چنین مواردی حتما لحاظ کنید.
درس خواندن روزانه را از یاد نبرید
خواندن مکرر یکی از روش هایی است که می تواند باعث شود، بچه ها به درس خواندن ترغیب شوند. شما می توانید با استفاده از کتاب های غیر درسی و داستانی نیز به بچه ها کمک کنید تا بتوانند به کتاب خواندن عادت کنند. شما می توانید کتاب هایی را برای بچه های خود درنظر بگیرد که کودکان از شخصیت های آن خوششان می آید.
وقتی کودک تان به کتاب خواندن عادت کند، شما می توانید زمان خواندن کتاب های داستانی را کوتاه کرده و سپس کتاب های درسی را جایگزین شان کنید. همان طور که می دانید خواندن برای یادگیری در سنین کودکی نقش بسیار پررنگی دارد. سعی کنید مدت زمان کتاب خواندن بچه ها را به مرور زمان افزایش دهید تا آن ها بتوانند با شرایط جدید خود را راحت تر وفق دهند.
حذف حواس پرتی
کودکان با توجه به سن و سالشان از هیجانات بالایی برخوردار هستند. آنها به خاطر کنجکاوی بسیار بالایی که دارند، خیلی زود حواس شان پرت می شود، مخصوصا سر کلاس هایی که از درس شان خوش شان نیاید. تمرکز کردن سر موضوعات برای هر گروه سنی سخت است، چه برسد به کودکان. شما باید دقت کنید که فرزندتان در محیط خانه به چه مواردی توجه بیشتری دارد، در صورت امکان در موقع آموزش وی به یک اتاق دیگر ببرید تا حواسش جمع شود.
توجه به این نکته که فرزندتان در چه مکانی کمتر دچار حواس پرتی می شود، بسیار حائز اهمیت است. در پاره ای مواقع دیده شده که بچه ها با وجود تلویزیون و کنسول بازی در کنارشان از توجه به درس منحرف می شوند. پدر و مادر ها در هنگام حل تکالیف درسی باید مراقب کودکشان باشند و مطمئن شوند که فرزندشان مسائل درس را به صورت کپی وار حل نکند، بلکه با تحلیل کردن به حل مسائل درسی می پردازد. درگیر شدن بچه ها با مسائل درسی می تواند در آموختن شان کمک زیادی بکند. سعی کنید فرزند خود را با درس مربوطه درگیر کنید تا بتواند فهم بهتری از درس هایش کسب کند.
موضوعات جالب را پیدا کنید
توجه داشته باشید بچه ها مسائلی را که دوست داشته باشند، راحت تر و زودتر یاد می گیرند. چرا که کودکان با درسی که خوش شان می آید، بیشتر درگیر می شوند. سعی کنید آموختن برخی مسائل درسی را که کودکتان از آنها خوششان نمی آید، را برایش شیرین کنید. به طور مثال مسائل درسی را برای کودکان خود مثل کشف یک چیز عجیب جلوه دهید، چرا که اگر کودکان با قصد کشف کردن و آموختن درس جلو بروند تا جایی که برایشان مقدور است، سعی می کنند مطلب مورد نظر را بیاموزند.
طرح سوالات درسی با استفاده از اشکال هندسی واقعی می تواند بسیار تاثیرگذار باشد. در این گونه آموزش ها شما می توانید مثال تئوری را به شکل مسائل عملی در بیاورید. همین کار سبب می شود تا کودک تان ترغیب شود تا بهتر بیاموزد. سعی کنید درباره مشکلات یادگیری بچه ها از آنها سوال کنید. شاید با دانستن مشکل کودک برای یادگیری، بهتر بتوانید وی را در امر یادگیری یاری کنید.
یادتان باشد، ممکن است یک سری مسائل بسیار پیش و پا افتاده سبب شوند تا فرزندتان از درسی خوشش نیاید، همین خوش نیامدن در امر یادگیری بسیار تاثیرگذار خواهد بود. بچه ها نیز مثل خودمان افکارها و رفتارهای مختلفی دارند، به هیچ عنوان یک بچه را با بچه دیگر مقایسه نکنید. این کار نه تنها به شما کمکی نمی کند، بلکه ممکن است باعث دلخوری فرزندتان نیز شود.
درس دادن به شکل بازی
شما می توانید برخی از مسائلی درسی را که کودک تان در یادگیری آن ها مشکل دارد با استفاده از یک سری ویدئوهای آموزشی به او یاد بدهید. بچه ها به ویدئوها توجه بیشتری می کنند، حال اگر مسائل درسی به شکل کارتونی در اختیارشان باشد، راحت تر می توانند آن ها را درک کنند. بازی ها و فیلم های آموزشی یک راه عالی برای بالا بردن تمرکز کودکان برای یادگیری است. چرا که در چنین شرایطی یادگیری دروس برایشان سرگرم کننده نیز خواهد بود. آموختن دروسی مثل ریاضی با این روش آموزشی بسیار تاثیرگذار خواهد بود، این گونه روش ها را در برنامه آموزشی کودک تان لحاظ کنید.
آموزش در بیرون از مدرسه
آموزش در مدارس بسیار مهم است، اما یادگیری چیزی نیست که فقط در محیط مدرسه خلاصه شود. والدین می توانند در محیط خانه نیز به آموزش فرزند خود مشغول باشند. پدر و مادرها نباید از یادشان برود که فقط آموختن درس ریاضی مهم نیست بلکه بچه ها به آموختن دوچرخه سواری نیز نیاز دارند. شما می توانید با تقسیم زمان های آموزش؛ هم دوچرخه سواری و هم آموزش ریاضی را در یک روز قرار دهید تا کودک تان تشویق شود که درس را بهتر یاد بگیرد. انجام دادن یک کار سخت درکنار یک کار آسان در یک روز می تواند لذت بخش بوده و خستگی و کسالت را از کودک تان دور کند.
تنظیم کردن اهداف
تعیین هدف در هنگام مطالعه امری ضروری است. شما می توانید برای کودکان خود اهداف کوتاه مدت و بلند مدت در نظر بگیرید. وقتی شما برای درس خواند کودک خود برنامه ریزی می کنید، این امر پس از یک مدت خود را نمایان می سازد، به طور مثال می توانید به کودک خود بگویید روزی سه بار باید لغات مهم دروس خواندنی را یادداشت کند. اگر کودک در چنین چارچوبی درس بخواند بعد از گذشت چند ماه با دامنه بسیار زیادی از لغات مختلف روبرو می شود که از قبل آنها را کار کرده است. چنین روش یادگیری می تواند در دراز مدت بسیار موثر باشد. انتخاب هدف می تواند کودک تان را برای یاد گرفتن ترغیب کند، چرا که کودک سعی می کند، طبق برنامه ای که برایش تعریف کرده اید، کار خودش را پیش ببرد.
کلاس های آموزشی غیر درسی
شما می توانید کودک تان را با کلاس های آموزشی غیر درسی مثل کلاس فوتبال و یا هر ورزش دیگر مشغول کنید. این روش باعث می شود تا آنان خود را در حصار مدرسه فرض نکنند. استفاده از اردوهای آموزشی نیز می تواند برای یادگیری کودک تان بسیار موثر واقع شود. فعالیت های ورزشی بیرون از مدرسه کمک می کند، تا شادابی بچه ها در طول روزهایی که مدرسه می روند، حفظ شود.
تعریف و تمجید سر موقع
هر شخصی از تعریف و تمجید خوشش می آید، وقتی می بینید فرزندتان در یادگیری درس هایش موفقیت های بزرگی کسب کرده است و سعی می کند خود را با درس خواندن مشغول کند، کمی تعریف از او می تواند پشتیبان خوبی برای ادامه کارهایش باشد. توجه داشته باشید، در کنار هر تشویقی باید موارد باز دارنده نیز باشد تا کودکان با خطوط قرمز زندگی نیز آشنایی کافی پیدا کنند و بفهمند چه کارهایی باعث تشویق شدنشان و چه کارهایی باعث می شود تا از تفریحات محروم شوند. تشویق کردن پس از یادگیری باعث می شود، تا کودکان میل بیشتری برای آموختن از خود نشان دهند.
چکیده
افت تحصیلی مسئله ای است که نباید مورد غفلت والدین و مربیان قرار گیرد. با نادیده گرفتن این موضوع تبعات آن سنگین تر شده و جبران آن سخت تر می شود. پس بهتر است والدین با اقدام به موقع از پیچیده تر شدن مشکلات مربوط به آن جلوگیری کنند. نادیده گرفتن افت تحصیلی کودکان به ویژه در سنین نوجوانی می تواند آسیب های جبران ناپذیری را بر آینده و زندگی شان وارد نماید. ما در این مقاله به بیان علل و راهکارهای مقابله با افت تحصیلی پرداختیم که امیدواریم مورد استفاده تان قرار گرفته باشند، از اینکه در این مقاله نیز با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
چاپ مطلب