راز ثروت

بیماری ام اس

ام اس یک بیماری خود ایمنی مزمن می باشد که اثر خود را روی سیستم اعصاب مرکزی نشان می دهد و بسته به محل ایجاد آسیب، علائم ممکن است شامل اشکالات در کنترل عضلات، تعادل، بینایی، یا حرف زدن باشد. با ما همراه باشید تا  راجع به این بیماری با شما صحبت کنیم.

بیماری ام اس چیست

مولتیپل اسکلروز (MS) یک بیماری مزمن است که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارد، علائم آن از خفیف و متناوب تا شدید و دائمی می تواند خسته یا ناتوان کننده باشد در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری ام اس نیست، اما بسیاری از داروها و درمان های جایگزین در دسترس هستند. درمان بیماری ام اس معمولا علائم بیماری را هدف قرار می دهد، زیرا علت آن شناخته شده نیست و علائم بیماری ام اس ناشی از فروپاشی ارتباط بین مغز و اعصاب است برای همین درمان کامل این بیماری فعلا غیرممکن است و تنها تحقیقات و مطالعات انجام شده توانسته راههای برای کنترل و درمان علائم بیماری ام اس نتیجه بخش باشد.

این بیماری مختص اعصاب مرکزی بوده ( مغز و نخاع ) و ایجاد لکه های سفید یا پلاکهای متعددی در مغز می کند. پلاکها گویای سفت شدگی غلافهای سلولهای (میلین ها) عصبی مغز می باشند، که این سفت یا سخت شدگی جلوگیری از انتشار جریان الکترو شیمیایی رشته های عصبی و اختلال در حرکات می شود و در نتیجه فرمانی که از مغز صادر می شود براحتی به اعضاء و ماهیچه ها نمی رسد و کار براحتی انجام نمی شود. مغز فرمانده، کل بدن بوده و در جایگاه رفیعی قرار دارد. شخص باید دقیقا این اندام مهم و حیاتی را بشناسد و حداکثر مراقبت را از این اندام مهم بنماید.

انواع بیماری ام اس

شاید بتوان گفت دو بیمار ام اس را نمی‌توان یافت که چگونگی شروع و ادامه بیماری شان شبیه هم باشد ولی در کل بیماری ام اس را می‌توان به چهار دسته‌ اصلی تقسیم کرد.

۱- نوع تشدید کننده: یکی از شایع‌ترین انواع ام اس است که معمولا ۶۵ تا ۸۰٪ از افراد را درگیر خود می‌کند. البته در مواردی نیز با حمله همراه است.
۲- نوع پیشرونده – اولیه: نوع دیگری از بیماری ام اس است که فرد را با ناتوانی تدریجی رو به رو می‌کند. در این نوع وضعیت بیمار هر روز بدتر می‌شود که معمولا در ۱۵٪ افراد و بعد از سن ۴۰ سالگی مشاهده می‌شود.
۳- نوع پیشرونده – ثانویه: در این بیماران مبتلا به ام اس ابتدا با حالات تشدید کننده مواجهه می‌شوند و سپس نوع پیشرونده- ثانویه در آن‌ها بروز می‌کند. این حالت معمولا در بیش از ۵۰٪ از افراد به چشم می‌خورد.
۴- نوع حاد و مزمن: ابتلا به این نوع ام اس، معمولا کمتر از سایر موارد است ولی بیماری در آن با سرعت گسترش می‌یابد.

علایم بیماری ام اس

به علت اینکه این التهاب خود ایمنی ممکن است تقریبا در هرجای سیستم عصبی مرکزی، به غلاف میلین اکسون‌ ها حمله کند، موقعیت و شدت هر حمله می‌تواند متفاوت باشد. در نتیجه علایم حمله بیماری ام اس نیز می‌تواند بین بیماران کاملا متفاوت باشد و در هر جای بدن پدیدار شود. اولین علامت معمول تغییر در ادراک حسی است. افراد مبتلا به بیماری ام اس اغلب از حملات متناوبی رنج می‌برند، به‌صورتی دوره‌ ای علایم آن تخفیف می‌یابند. حمله‌ های بیماری ام اس می‌تواند برای ماه‌ ها طول بکشد و پس از آن یک دوره فروکش شدن مشاهده شود؛ اگرچه بیماری در برخی افراد ممکن است بدون وجود این دوره‌های فروکش، به‌طور مداوم بدتر شود.

مشکلات عضلانی و حرکت و اسپاسم

در بیماری ام اس، سلول‌ های سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی حمله می‌کنند. این امر می‌تواند در مغز، نخاع یا اعصاب بینایی اتفاق افتد؛ در نتیجه بیماران ام اس دارای علایم مربوط به اختلالات ماهیچه‌ از جمله اسپاسم‌ های عضلانی، بی‌حسی، مشکلات تعادل و عدم هماهنگی، دشواری در حرکت دادن بازوها و پاها، راه رفتن مشکل، ضعف یا لرزه در یک یا هر دو پا یا بازو خواهند شد.

مشکلات بینایی

ناراحتی‌ های چشم، از دست دادن دید (که معمولا در یک چشم آغاز می‌شود)، دو بینی، حرکات غیر ارادی چشم، نوریت اپتیک (التهاب عصب بینایی)، ناراحتی‌ های چشمی عمومی‌ تر، تاری دید، درد در هنگام حرکت دادن چشم. همه‌ ی این علایم ناشی از آسیب در بخشی از مغز است که مسئول کنترل و هماهنگی بینایی است.

بی حسی یا درد

احساس بی حسی، لرزش یا درد در بیماران مبتلا به ام اس رایج است. اغلب بیماران این علایم را در سرتاسر بدن یا در قسمت خاصی تجربه می‌کنند. بیمار ممکن است دچار حس مور مور (سوزن سوزن شدن) یا سوزش شود. بر اساس یک مطالعه، بیش از نیمی از افراد مبتلا به ام اس نوعی از درد را در طول بیماری خود تجربه می‌کنند. رایج‌ترین انواع دردی که مبتلایان به ام اس آن را تجربه می‌کنند عبارتند از سردرد، درد در ناحیه پشت و اسپاسم‌های عضلانی همراه با درد.

به علت اینکه این دردها ناشی از اعصاب است، داروهای ضد درد رایج نظیر آسپیرین روی آن‌ها تاثیر چندانی ندارند. از دیگر علامت‌های این بیماری درد صورت و حرکات تکانشی ماهیچه‌ های صورت است. در حالیکه برخی از انواع دردها دارای ارتباط مستقیمی با ام اس هستند، دیگر فرم‌های درد ممکن است در نتیجه‌ی نوع تاثیر بیماری روی بدن ایجاد شود. برای مثال عدم تعادلی که توسط اختلال در راه رفتن ایجاد می‌شود، می‌تواند موجب احساس درد ناشی از اعمال فشار روی مفاصل بدن شود.

مشکلات تکلم و بلع

سخن گفتن ناقص یا با عجله، عدم کنترل تن صدا، کاهش سرعت سخن گفتن، تغییر در کیفیت تکلم مانند صدای خشن یا صدای بی‌جان (از نفس افتاده) از مشکلات مرتبط با تلکمی است که این بیماری می‌تواند به‌وجود آورد. بیماری ام اس موجب ایجاد مشکلاتی در ارتباط با عمل جویدن و بردن غذا به سمت انتهای دهان می‌شود. این آسیب‌ ها همچنین توانایی بدن در حرکت غذا از مسیر مری و رساندن آن به معده را دچار مشکل می‌کنند.

تغییرات روده و مثانه

مشکلات عملکردی مثانه و روده به کرات در بیماری ام اس مشاهده می‌شود. اختلال در مسیرهای سیستم عصبی که کنترل‌کننده‌ی ماهیچه‌ های مثانه و روده هستند، موجب ایجاد چنین مشکلاتی می‌شود. علایم احتمالی مربوط به مثانه و روده عبارتند از: دشواری در شروع ادرار، تکرر ادرار، عفونت‌های مثانه، ‌بی‌ اختیاری ادرار یا مدفوع، یبوست، اسهال.

تاثیرات بیماری روی مغز و اعصاب

کاهش محدوده‌ دقت، از دست دادن حافظه، قضاوت ضعیف، ضعف در پاسخ‌دهی یا توانایی حل مساله، افسردگی (هم در نتیجه‌ی آسیب به مناطقی از مغز که کنترل کننده‌ ی احساسات هستند و هم در نتیجه‌ی استرسی که خود بیماری به بار می‌آورد)، نوسانات خلقی، مشکلات تعادل یا احساس سرگیجه و چرخش، ضعف شنوایی، ناتوانی در تمرکز، زوال عقل.

مشکلات جنسی

کاهش میل جنسی، کاهش حساسیت اندام‌ های تناسلی، کم شدن تعداد و شدت فرایند اوج جنسی، علاوه بر این زنان با خشکی اندام جنسی و درد هنگام مقاربت مواجه خواهند شد.

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند

به طور کلی علاوه بر افراد عصبی و پر استرس بیشتر دو گروه اشخاص با رفتارهای غلط خود را در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار می دهند که شامل:

۱- افراد حساس و زودرنج به ام اس مبتلا می شوند: این نوع افراد عموما اشخاصی هستند فوق العاده حساس، زودرنج و عصبی و با کمترین ناملایمات از حالت عادی خارج شده و تعادل خود را از دست می دهند و ساعت ها فکر خود را مشغول کرده و به خود و دیگران پیله می کنند.

۲- افراد با طبع سردی به ام اس مبتلا می شوند: افرادی هستند که از نظر ژنتیک دارای طبع سردی بوده و مدام از غذاهای سردی بخش (غذاهائی با pH اسیدی) به حد وفور استفاده می کنند و علاقه زیادی به خوردن ترشی، سرکه، تمبر هندی، ماست، قره قورت و امثالهم دارند

ورزش‌ هایی برای درمان بیماری ام اس

به بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس، ورزش‌ های زیادی توصیه می‌شود که در ادامه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

۱- حوضچه آب خنک

ورزش در آب خنک برای بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس ایدئال است. آب مانع از گرم شدن بدن می‌شود و این امکان را به آنها می‌دهد تا یک سری از فعالیت‌ هایی را که درمحیط خشکی قادر به انجام آن‌ها نیستند، انجام دهند. به کار بردن جلیقه نجات و تخته شنا می‌تواند گزینه‌ های کمکی مناسبی برای بیماران باشد.

۲- تمرین با وزنه

تمرین با وزنه و دستگاه‌ های بدنسازی از گزینه‌ های پیشنهادی است. توصیه می‌شود درابتدا تمرین را با وزنه‌ های سبک‌ تر یا حتی بدون وزنه شروع کنند. همچنین تمرین سنگین که امکان انجام آن در یک روز نیست، تقسیم شود مثلا روز اول فقط تمرین عضلات بالاتنه و روز بعد تمرین عضلات پایین‌ تنه انجام شود.

۳- حرکات کششی

ورزش یوگا که ترکیبی از نفس کشیدن و حرکات آرام کششی است، می‌تواند بدن را آرام کند. بسیاری از بیماران که دچار سفتی عضلانی یا کاهش دامنه حرکاتی بودند، با انجام یوگا بهبودی خوبی را تجربه کردند.

۴- پیلاتس

این ورزش نیز مانند یوگا دارای تمریناتی است که سبب تقویت جسمانی و روانی می‌شود و به تازگی در بین بیماران رواج پیدا کرده‌ است.

۵- ایروبیک یا ورزش‌های هوازی

در گذشته عقیده بر این بود که ورزش سبب تشدید خستگی و ضعف عضلات در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می‌شود اما تحقیقات اخیر نشان داده‌است که انجام ورزش‌ های هوازی، سبب بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش علایمی مانند خستگی و ضعف می‌شود. تمام حرکات یا ورزش‌ هایی که سبب افزایش ضربان قلب و سرعت تنفس شود هوازی محسوب می‌شود. انجام ۱۵ دقیقه ورزش هوازی در روز مطلوب است. اگر با انجام ورزش‌ های هوازی زود خسته می‌ شوید می‌ توانید حرکات را به سه بخش پنج دقیقه‌ ای در طول روز تقسیم کنید.

رفتار صحیح با بیماران مبتلا به ام اس

در مورد بیماران مبتلا به ام اس چندین نکته را باید در نظر گرفت که در ادامه توضیح داده شده اند:

فراهم سازی محیطی آرام

افراد مبتلا به این بیماری نیازمند زندگی کردن در شرایط کم تنش هستند، این امر بدین معنا نیست که ما باید شرایط بدون استرس را برای آن ها فراهم کنیم، امکان این کار نزدیک به صفر است. زیرا کوچک ترین کارها نیز می تواند استرس زا باشد. اما ما می توانیم با مجموعه ای از اقدامات فشار بیش از حد را از روی دوش افراد مبتلا به این بیماری برداریم. برای مثال مشاغلی که به خودی خود استرس زا هستند، برای این بیماران مناسب نیست و می تواند درصورت عدم تحمل تعارض توسط بیمار باعث افزایش سرعت بیماری آن ها شود. برای حل تعارضات در خانواده می توانید از مشاوره خانواده بهره مند شوید.

آموزش مهارت های کنترل استرس

از آن جا که نمی توانیم استرس را در زندگی کم کنیم می توانیم با بالا بردن ظرفیت تحمل بیماران مبتلا به ام اس آن ها را برای حوادث زندگی آماده سازیم. آن ها همانند افراد سالم نیازمند تجربیات زندگی روزمره هستند. ایزوله کردن و نگه داری آن ها در یک گوشه برای محافظت خود می تواند موجب بدتر شدن بیماری آن ها شود. مهم است با بیماران درباره آینده بیماری آن ها صحبت شود و آن ها باید بدانند که مهارت کنترل استرس برای آن ها از دیگران مهم تر است. همچنین روش های آرمیدگی می تواند برای کاهش اضطراب این افراد مفید باشد.

توجه به شرایط زندگی بیمار

بیماران مبتلا به ام اس از نظر سلامتی نیز آسیب پذیرتر از دیگران هستند، در نتیجه اطرافیان این بیماران باید نسبت به سلامتی جسمانی آن ها و وضعیت بهداشتی این بیماران حساسیت بالاتری را نشان دهند. اگر در شهرهای آلوده زندگی می کنند، در صورت امکان در روزهایی که وضعیت هوا نابسامان است یا از خانه خارج نشوند و یا حتما از ماسک استفاده کنند. همچنین باید عادات غذایی صحیح داشته و در انتخاب نوع غذا دقت کنند.

مراقبت از درمان بیمار مبتلا به ام اس

با توجه به این که این بیماری درمان یک مرحله ای ندارد و حتی با رعایت تمام نکات بهداشت روانی و جسمی باز هم احتمال عود کردن آن وجود دارد، اطرافیان بیمار باید توجه داشته باشند که طولانی بودن و نامشخص بودن بیماری موجب نوعی بی تفاوتی و خستگی بیمار می شود.

این امر بدان معناست که بیمار در ابتدای تشخیص بیماری به شدت نسبت به بیماری خود هشیار است و توجه زیادی به بیماری و سلامتی خود دارد اما رفته رفته فرسوده می شود و نسبت به بیماری خود بی تفاوت می شود. ممکن است بیمار از مصرف داروهایش سرباز زده و میل به انجام فعالیت ها و رفتارهایی را داشته باشد که برایش مفید نیستند. این مرحله شاید مهم ترین و چالش برانگیز ترین مرحله بیماری است. مهم ترین نقش اطرافیان در این مرحله حمایت از بیمار است. افسردگی در این بیماران قابل پیش بینی است، که ممکن است نیازمند مداخله ی یک متخصص باشد.

خودداری از ترحم بی جا

معمولا مجموعه ای از عوامل وجود دارند که باعث می شود تا بیمار میل و رغبت خود را به ادامه درمان از دست بدهد. گاهی دیده می شود خانواده های بیماران مبتلا به بیماری های مزمن بیش از حد به بیمار فشار می آورند و سعی در کنترل همیشگی بیماران دارند. به خاطر داشته باشیم که کنترل بیمار به معنی ایجاد فشار و زندانی کردن بیمار در زندان ترسناک محبت اجباری ما است، که این خود می تواند باعث آزار روحی و ناامیدی در بیمار شود. مهم است بیمار بتواند آگاهانه تصمیم بگیرد و احساس کند زندگی جریان عادی خودش را طی می کند.

از دیگر جریاناتی که پیش می آید، افراد خانواده نقش حمایتی خود را بیش از حد اعمال می کنند و مانند مادر سعی می کنند تا امکانات غیر ضروری را به هر شکل برای بیماران فراهم کنند. این امر باعث بروز دو مشکل می شود، یک این که فرد از نقش بیمار بودن خود احساس گناه کرده و به صورت آشکار یا ناآشکار دست به اعمال خود تخریب گرایانه بزند و سپس می تواند باعث خشم بیمار شده و با اطرافیان رابطه پرخاشگرانه داشته باشد. توجه کنیم که ما نمی توانیم همیشه بیمار را کنترل کنیم و همه چیز را برای او فراهم کنیم، و حتی اگر توان این کار موجود باشد این امر غیرضروری و مضر خواهد بود. بیماری های مزمن نیازمند حمایت و توجه هستند و کافی است در کنار بیمار باشیم و به اندازه به او توجه کنیم و اجازه ندهیم بیمار احساس ناتوانی از جانب اطرافیان داشته باشد.

مراقبت از روان بیماران مبتلا به ام اس

در نهایت یکی دیگر از اقدامات موثر در این زمینه کمک گرفتن از روانشناسان سلامت است. روانشناسان سلامت نیروهایی در حوزه سلامت روان هستند که دانش لازم را برای کنار آمدن و زندگی بهتر با بیماری ها به خصوص بیماری های مزمن دارا هستند.

چکیده
ام اس نوعی بیماری تحلیل برنده سیستم خود ایمنی است، به این معنی که سیستم ایمنی فرد مبتلا به این بیماری علیه بخشی از سلول های عصبی به مبارزه می پردازد و باعث از بین رفتن قسمت هایی از سلول های عصبی می شود. معمولا این بیماری ناتوان کننده بوده و حملات مختلفی را در طی دوره های زمانی مختلف دارد. درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، اما با توجه به عامل ایجاد کننده بیماری می توانیم از بروز حملات جدید جلوگیری کنیم و باعث کاهش سرعت تخریب بیماری شویم. امیدواریم از این مقاله نیز نهایت استفاده را برده باشید.