اهمیت مشورت در تصمیم گیری

مشاوره گرفتن و مشورت کردن از افراد عاقل و صاحب خرد، یکی از راههایی است که افراد را قدم به قدم به آرزوهایشان نزدیک می کند. چرا که حضرت علی(ع) در این باره می فرمایند: «با افراد عاقل و صاحب خرد مشورت کن تا از لغزش و پشیمانی ایمن گردی.» مشورت و نظرخواهی از دیگران یکی از عوامل مهم و مسائل حیاتی در تصمیم گیری است، با توجه به وسعت موضوعات و پیچیدگی مسائل و نیز گستردگی اطلاعات، یک نفر قادر به شناخت همه مسائل و به دست آوردن همه اطلاعات لازم در مورد یک مسئله نیست و در نتیجه نمی تواند تصمیم منطقی و درستی در مورد آن اتخاذ نماید.

اهمیت مشورت در تصمیم گیری ۱) تعریف و اهمیت مشورت

«مشورت» و «مشاوره» از یک ریشه و به معنای مراجعه به افراد آگاه و مطلع برای راه یابی به حل مساله و بهره گیری از تجارب و آگاهی دیگران است.نقش مشورت در زندگی، نقشی اساسی است. تحقیقات تجربی نشان می‌دهد که مشورت اگر مهم‌ترین نقش را در پیشرفت و استفاده بهینه از زندگی نداشته باشد، دست کم می‌تواند یکی از بهترین نقش‌ها را ایفا کند. در دنیای امروز، زندگی بدون مشورت و مشارکت و هم فکری با دیگران، امکان‌پذیر نیست. در فرهنگ و ادبیات فارسی نیز آمده است: «آن که بیشتر مشورت می‌کند کمتر دچار اشتباه می‌شود.». مشورت که از پشتوانه وحیانی و عقلانی برخوردار است، فواید زیادی دارد. آثار و برکات فراوانی که از مشورت کردن نصیب انسان می‌شود، هرگز از تفکر فردی و امکانات و منابع فراوان مادی به دست نمی‌آید.

اهمیت مشورت در تصمیم گیری ۲) آثار و فواید مشورت کردن

به طور کلی مشورت کردن و استفاده از خرد جمعی آثار زیادی دارد که عبارتند از:

آثار و فواید مشورت کردن – کمک گرفتن از افکار دیگران

مشورت به انسان کمک می‌کند تا افکار و اندیشه‌های دیگران، به ویژه صاحب‌نظران و متخصصان را به یاری طلبد و با قرار دادن افکار و اندیشه‌های آنان در کنار فکر و نظر خود، بر قدرت، وسعت و عمق اندیشه و بینش خود بیفزاید و از درخشش افکار و اندیشه‌های دیگران بهره‌مند شود. حضرت علی(ع) می‌فرماید: «کسی که با خردمندان و عاقلان مشاوره کند به نور عقلها و خردها روشنی یابد.» (غررالحکم و دررالکلم، ص۵۸۹) / «هر کس با دیگران مشورت نماید، از اندیشه‌های آنان بهره گرفته است.» (نهج‌البلاغه- حکمت ۱۶۱)

آثار و فواید مشورت کردن – شناسایی خطاها

یکی دیگر از آثار مثبت مشورت این است که مشورت کردن و استفاده از نقطه نظرهای دیگران به انسان کمک می‌کند تا خطاها و اشتباهات را بشناسد. امام علی(ع) فرمودند:

«کسی که از نظرات و آراء گوناگون استقبال نماید، موارد خطا و اشتباه را می‌شناسد. (نهج‌البلاغه، حکمت ۱۷۳)

آثار و فواید مشورت کردن – دستیابی به راهکار مناسب

مشورت باعث می‌شود تا تصمیم معقول و مناسبی اتخاذ شود و راه درستی انتخاب گردد.حضرت علی(ع) می‌فرماید:

«هر کس با صاحبان اندیشه و خرد مشورت نماید، به راه درست رهنمون می‌شود. (بحارالانوار، ج۷۵، ص۱۰۵)

آثار و فواید مشورت کردن – پیشگیری از پشیمانی

معمولاً بعد از هر تصمیمی که بدون مشورت اتخاذ شود و جوانب و زوایای مختلف آن به خوبی سنجیده نشده باشد، پشیمانی و ندامت از اینکه چرا این تصمیم بدون سنجش جوانب مختلف مسئله اتخاذ شده، طبیعی است. امیر مؤمنان حضرت علی(ع) این نکته را یادآور می‌شود و می‌فرماید:

«با افراد عاقل و صاحب خرد مشورت کن تا از لغزش و پشیمانی ایمن گردی.» (غررالحکم و دررالکلم، ص۵۸۷)

و نیز فرمودند:

«رسول خدا(ص) مرا به یمن فرستاد، سفارشات لازم را کرد و فرمود: ای علی! کسی که استخاره کند سرگردان نخواهد شد و کسی که مشورت کند پشیمان نمی‌شود. (بحارالانوار، ج۷۵، ص۱۰۰)

آثار و فواید مشورت کردن – مبارزه با تکبر و استبداد نظر

آنگاه که با غفلت از مشورت، خوی استبداد و تکبر در جامعه تقویت شود و جامعه از پشتوانه فکری و عملی مشاوران محروم گردد، رکودی مرگبار رخ می‌نماید و جامعه را از پیشرفت و شکوفایی بازمی‌دارد. این واقعیت در زبان پیامبر اکرم(ص) چنین جاری شده است که فرمود:

«آن‌گاه که فرمانروایان شما از بدانتان و ثروتمندان شما از تنگ چشمانتان باشند و مشورت و رایزنی از میانتان رخ بربندد، به زمین فرو رفتن شما بهتر از زندگی در آن است.» (بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۳۹)

همچنین امام علی(ع) فرمودند:

«کسی که به رأی خود استبداد بورزد هلاک می‌گردد.» (نهج‌البلاغه(ع)- حکمت ۱۶۱)

آثار و فواید مشورت کردن – هدایتگری

نبی مکرم‌اسلام(ص) فرمودند:

«هر که بخواهد کاری کند و درباره آن مشورت کند خدا او را به خردمندانه‌ترین کارها توفیق دهد.» (نهج‌الفصاحه، ص۴۳۳، ح۲۹۶۲)

آثار و فواید مشورت کردن – کامروایی

مشاوره فرآیندی سودمند است که می‌تواند زمینه چیرگی بر مشکلات و رشد فکری و افزایش تشخیص و تصمیم‌گیری را فراهم کند. بنابراین، کامروایی و پویایی فرد و جامعه در گرو مشورت‌دهی و مشورت‌خواهی است. دستاوردهای دیگر مشورت عبارتند از: پیروی از روش ائمه معصومین، روشن‌بینی و بصیرت، ازدیاد عقل (رشد اندیشه، قدرت تدبیر)، نوعی مشارکت فکری و تشویق به کار جمعی، قدرت تصمیم‌گیری واقع‌بینانه، احترام به افکار و آراء، موجب اطمینان نفس و راحتی، پی بردن بر قدرت فکری و میزان دلسوزی دیگران (شناسایی افراد شایسته از دیگران)، موجب شکوفایی استعدادها و رشد ذوق‌ها و در نتیجه موجب گشایش راه‌های نوین، افزایش میزان مطلوبیت و درجه مقبولیت (جلوگیری از بدگمانی و جلب نظر مردم)، موجب دوری از انتقادهای مغرضانه و انتقادهایی را که براشخاص خود محور و تک‌رو می‌باشد، تضمین تداوم کار در سایه مشورت، موجب افزایش آگاهی‌ها و معلومات دیگران. ادامه دارد. به طور کلی آثار مشورت عبارتند از:

۱- احتمال خطا را کم مى‏کند.
۲- استعدادها را شکوفا مى‏کند.
۳- مانع استبداد مى‏شود.
۴- مانع حسادت دیگران است. اگر با مشورت کامیاب شدیم چون دیگران رشد ما را در اثر فکر و مشورت خودشان مى‏دانند نسبت به ما حسادت نمى‏ورزند. فرزندى که رشد مى‏کند هرگز پدرش به او حسادت نمى‏ورزد، چون رشد او را بازتابى از رشد خود مى‏داند.
۵- امداد الهى را به دنبال دارد، در فرهنگ دینى ماست که «یداللّه مع الجماعه»
۶- استفاده از آراء دیگران طرح را پخته و جامع مى‏کند. «من شاور الرجال شارک فى عقولها»
۷- مشورت نوعى احترام به مردم است، ممکن است در مشورت حرف تازه‏اى به دست نیاید ولى احترام به شخصیّت مردم است.
۸- وسیله شناخت دیگران است.
۹- تا مرد سخن نگفته باشد.
۱۰- عیب و هنرش نهفته باشد.
۱۱- با مشورت می‏توان درجه علمى، فکرى، تعهّد و برنامه‏ ریزى افراد را شناخت.

چکیده
مشورت جایگاه مهمی در روابط اجتماعی دارد. از آنجا که هیچ‌کس تمام علوم و تجارب را در اختیار ندارد، طبعاً مشورت، از مهم‌ترین پشتوانه‌های فکری به حساب می‌آید. کسی که در زندگی اهل مشورت باشد، از تجربه‌های دیگران بهره‌مند شده و برنامه‌ای قوی‌تر و موفق‌تر خواهد داشت. یکی از عواملی که باعث پیشبرد برنامه‌ها در راستای اهداف دلخواه می‌شود شور و مشورت با دیگران است تا از لغزش‌های خویش بکاهیم و از افکار دیگران سود بریم.

یادمان باشد، رد و بدل کردن مشورت به این سادگی ها نیست. همیشه این احتمال وجود دارد که یکی از طرفین مشورت مرتکب یک اشتباه ساده شود و در نتیجه رابطه میان طرفین خدشه دار شده یا آسیب ببیند. مشورت درست، باعث می شود از نقطه ای کاملا متفاوت مساله خود را بررسی کنیم. همیشه ده ها راه پیش پای ما قرار دارد و مشورت مثل چراغی است که این راه ها را بر ما نمایان می کند.