اصول برنامه ریزی مالی
برنامه‌ریزی مالی برای سرمایه‌گذار، همانند نقشه‌ی راه برای یک مسافر است. با این کار، شما بر روی دستیابی به اهداف مالی، متمرکز شده و در عین حال، گرفتار تصمیم‌گیری‌های احساسی که تاثیر منفی بر سرمایه‌گذاری شما می‌گذارد، نخواهید شد. با ما همراه باشید تا شما را با اصول برنامه ریزی مالی آشنا کنیم.
برنامه‌ریزی مالی(Financial Planning) مجموعه‌ای از پیش‌بینی‌های مالی است که هر فرد را برای یک زندگی با آرامش و آسایش در آینده نزدیک و دور آماده می‌کند. مجموع این برنامه‌ریزی شامل جنبه‌های مختلفی است که فقط به پس‌انداز کردن و سرمایه‌گذاری هنگفت در سرمایه‌گذاری‌های خاص خلاصه نمی‌شود. این سرمایه‌گذاری‌ها فقط بخش کوچکی از یک برنامه‌ریزی جامع هستند. در یک برنامه‌ریزی مالی کامل و دقیق، وضعیت مالی امروز فرد یا خانواده بررسی شده و اهداف مالی در آینده نزدیک و دور نیز مورد نظر قرار خواهد گرفت و با توجه به آنها روش یا روشهای حصول این اهداف و قابل دسترس بودن آنها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
چگونگی برنامه‌ریزی مالی
همان‌طور که پیش از این بحث کرده‌ایم بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی برای پولتان مزایای زیادی برای شما به همراه خواهد داشت. بودجه‌بندی به شما در مدیریت درآمدهایتان کمک خواهد کرد، از خرج کردن بیش از حد هنگام خرید جلوگیری خواهد کرد و به طور کلی شما را به فردی کارامدتر در مدیریت پولتان تبدیل خواهد کرد. چه صاحب یک کسب و کار کوچک باشید چه فقط در حال بودجه‌بندی برای خانواده‌ی خود باشید، با داشتن یک برنامه‌ریزی مناسب و عمل به آن، کنترل دخل و خرج شما به آسانی صورت خواهد گرفت. بودجه‌بندی ابزاری عالی برای رسیدن به اهداف مالی شماست و شما را در پرداخت بدهی‌هایتان، ایجاد نظم در زندگی مالیتان و گام برداشتن در مسیر موفقیت کمک خواهد کرد. در ادامه پنج توصیه برای نحوه‌ی بودجه‌بندی پولتان آمده است:
۱- هدف‌گذاری
اولین گام برای بودجه‌بندی تعیین اهداف مالیتان است. اهداف شما می‌توانند شامل هر چیز مثل پرداخت قبوض و بدهی‌ها تا خریدن یک خانه باشند. اهداف مالی شما باید روشن و انجام پذیر باشند. پس از مشخص کردن اهداف خود، آنها را در دو بخش بلند مدت و کوتاه مدت تقسیم کنید تا بتوانید بر روی هر یک از بخش‌ها به میزان کافی تمرکز کنید.
۲- بررسی درآمد
پس از آن که برای خود اهداف مالی تعیین کردید، زمان آن است که میزان درآمد خود را به طور ماهیانه حساب کنید. هر میزان پولی که به هر طریق در طول یک ماه کسب می‌کنید را یادداشت کنید. نکته‌ی مهم این است که درآمد هر ماه را به طور جداگانه حساب کنید، به خصوص اگر در ماه‌های خاصی از سال درآمد شما متفاوت است. مثلاً ممکن است در یک ماه به ازای انجام اضافه کار از شرکت خود پاداش دریافت کنید.
۳- دسته‌بندی هزینه ها
حال نوبت آن است که هزینه‌های خود را به دو بخش تقسیم کنید: هزینه‌های ضروری و اختیاری. پس از آن باید از درآمد خود به اندازه‌ی هزینه‌های ضروریتان کنار بگذارید و در مورد مقدار باقیمانده تصمیم گیری کنید. اگر از درآمدتان مقدار زیادی باقی نمانده بود، بهتر است به دنبال حذف هزینه‌های اختیاری و غیر ضروری باشید، در غیر این صورت بخشی از درآمد باقیمانده را به پرداخت آن هزینه‌ها اختصاص دهید. هیچ گاه تمام درآمد خود را صرف پرداخت هزینه‌ها نکنید و مقداری از آن را برای پس‌انداز کنار بگذارید.
۴- پس انداز
اگر تا این جا برای تمام هزینه‌های خود پول کافی کنار گذاشته‌اید و هنوز مقدار پول اضافی از درآمدتان باقیمانده است، به این معنی است که مخارج خود را تا این مرحله به خوبی مدیریت کرده‌اید. از این پس باید به فکر اولویت‌بندی برای مقدار پول اضافی خود باشید. یکی از بهترین راه‌ها این است که پول اضافی را پس‌انداز کنید. به طور ایده‌آل هر ماه بین ۵ تا ۲۰ درصد از درآمد خود را برای پس‌انداز کنار بگذارید. در ماه‌های اول از مقادیر کم، مثل ماهیانه پنج، یا ده هزار تومان شروع کنید و رفته رفته به مقدار آن بیافزایید. می‌توانید برای پس‌انداز پول خود حساب جدیدی در بانک ایجاد کنید تا سود ماهیانه‌ی پول خود را نیز از بانک دریافت کنید.
۵- سرمایه‌گذاری
بنابراین اگر تا این مرحله، ۴ گام قبلی را به طور کامل انجام داده‌اید و هنوز از درآمدتان مقداری اضافه باقی مانده است، بهتر است به فکر سرمایه‌گذاری پول خود باشید. سرمایه‌گذاری به شما کمک خواهد کرد تا سود بیشتری نسبت به پس‌انداز کردن کسب کنید و مقدار سرمایه‌ی خود را چند برابر کنید.
راز های برنامه ریزی مالی
۱- مثبت نگاه کنید: اهداف شما باید با واژه‌های مثبت بیان شوند. برای مثال به‌جای آنکه بگویید «پول کمتری را در امور بیهوده خرج خواهم کرد» بهتر است بگویید «پول خود را درزمینهٔ مسائل باارزش هزینه خواهم کرد.»
۲- تمرکز خود را افزایش دهید: در ابتدای سال این امکان وجود دارد که به‌صورت نامعقولی جاه‌طلبانه فکر کنیم و بخواهیم زندگی خود را به‌طورکلی تغییر دهیم؛ اما اگر کوشش کنید که امور متعددی را همزمان انجام دهید، نیروی شما نیز تقسیم خواهد شد. اگر به راستی به دنبال تغییر دادن چیزی هستید، بر یک تا سه هدف مشخص متمرکز شوید؛ اهدافی که برای شما اهمیت زیادی دارند و تلاش‌های شما برای آنها می‌تواند به نتایج باارزشی بیانجامد.
۳- اهداف خود را با جزییات توصیف کنید: باید به‌جای اهداف کلی، هدف‌های خود را با جزئیات تصور و مشخص کنید. این کار تمرکز شمارا تقویت می‌کند. مثلاً به‌جای آنکه بگویید «در سال جدید سلامتی بهتری خواهم داشت» بهتر است بگویید «روزانه ۲۰۰ گرم سبزی بیشتری خواهم خورد.»
۴- اهداف قابل‌اندازه‌گیری تعیین کنید: اهدافِ شما باید قابل‌اندازه‌گیری باشد تا سنجش میزان پیشرفت شما ممکن شود. اگر برنامه دارید تا بدهی دو میلیون تومانی خود را به بانک پرداخت کنید، می‌توانید آن را به پرداخت‌های پانصد هزارتومانی تقسیم کنید و آنگاه بر اساس تعداد این پرداخت‌ها روند دستیابی به این هدف را بررسی کنید.
۵- اهداف قابل‌دسترسی را انتخاب کنید: اگر هدفی که تعیین کرده‌اید دور از دسترس باشد، به‌تدریج انگیزه خود را برای تحقق آن هدف از دست می‌دهید. اگر می‌دانید که برنامه‌هایتان واقع‌بینانه نیست، بهتر است زمانی را صرف کنید و با اصلاح آنها مسیر پیشرفت خود را هموارسازید.
۶- اهداف باید با زندگی شما مرتبط باشد: اگر هدفی را به این دلیل انتخاب کنید که «فکر می‌کنید» باید انجام شود، اما شخصاً چندان علاقه‌ای به آن نداشته باشید، احتمال تحقق چنین هدفی بسیار اندک است. مثلاً اگر پس‌انداز کردن چندان جذابیتی برای شما ندارد، می‌توانید پس‌انداز را با امکان تحصیلات بهتر فرزند خود مرتبط کنید و با این کار انگیزه خود را افزایش دهید.
۷- محدوده زمانی مشخص کنید: توجه داشته باشید که اهداف شما باید به لحاظ زمانی محدودشده باشند. فشار ناشی از زمان‌بندیِ امور، شمارا به‌سوی تحقق اهدافتان سوق خواهد داد. مثلاً زمان پرداخت بدهیِ دو میلیون تومانی باید مشخص باشد. می‌توانید برای خود زمانی را مشخص کنید و بگویید تا خردادماه این بدهی را بازخواهم گرداند. پس‌ازآنکه اهداف خود را بر اساس این توصیه‌ها مشخص کردید، روند دستیابی به آنها را نیز باید موردتوجه قرار دهید.
نکاتی برای برنامه ریزی مالی موفق
برای برنامه ریزی مالی موفق باید نکاتی را مدنظر قرار داد که در ادامه آن ها را برای شما بیان می کنیم.
۱- بیشتر پس‌انداز کنید
اگر می‌خواهید سال آینده پول بیشتری کنار بگذارید راه‌حل واقعی آن است که پس‌انداز کنید. برای این کار می‌توانید از شیوه‌های مختلفی استفاده کنید و با استفاده از الگوهای انگیزشی برای خود تعهد ایجاد نمایید. برخی از بانک‌ها نیز به شما امکان پس‌انداز خودکار را ارائه می‌دهند که می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
۲- بدهی‌های خود را پرداخت کنید
پیش از هر چیز، مانع ایجاد بدهی‌های جدید برای خود شوید. با استفاده از ابزارهای هوشمند، میزان خرج کردن خود را بررسی نمایید و با بودجه‌بندی واقع‌بینانه، در حد توانایی مالی خود زندگی کنید. به‌علاوه حتماً بخشی از پول خود را برای مواقع اضطراری در نظر بگیرید تا نیاز به وام گرفتن در چنین شرایطی نداشته باشید. به‌علاوه فرایند بازگرداندن بدهی‌های خود را (اعم از بانکی و غیره) نه به‌صورت نامنظم و تصادفی بلکه در قالب برنامه‌ای منظم مدیریت کنید. ابتدا بدهی‌های با میزان سود بیشتر را بازگردانید. این کار به ذخیره پول بیشتری در بلندمدت می‌انجامد.
۳- کمتر خرج کنید
برای خرج کردن خود آستانه‌ای معین کنید. مثلاً اگر آستانه هزینه روزانه خود را ۱۰۰٫۰۰۰ تومان در نظر گرفتید و خواستید در یک روز بیش از این مقدار هزینه کنید، فاصله‌ای چندروزه ایجاد کنید تا آستانه موردنظر شما تأمین شود. در مورد هزینه‌های عمده زندگی نیز می‌توانید آستانه‌هایی بزرگ‌تر و با مدت‌زمانی طولانی‌تر در نظر بگیرید این کار به مدیریت هزینه‌های شما کمک زیادی خواهد کرد.
۴- درآمد خود را بیشتر کنید
بیشتر مردم زمانی که از برنامه مالی سخن به میان می‌آید، تنها به فرآیندهای ریاضی، محدود کردن هزینه و موارد مشابه فکر می‌کنند و اغلب از یاد می‌برند که برای پیشرفت مالی باید درآمد نیز افزایش یابد. ازاین‌رو برنامه مالی شما در سال جدید، در کنار کنترل هزینه‌ها و پس‌انداز بیشتر باید افزایش درآمد را نیز شامل شود.
برای افزایش درآمد می‌توانید از شیوه‌های گوناگونی استفاده نمایید. مثلاً برای گفتگو با رئیس خود و تقاضای افزایش دریافتی ماهانه برنامه‌ریزی کنید. برای این کار می‌توانید پیشنهاداتی را جهت بهبود امور و یا افزایش درآمد مجموعه ارائه کنید که با جلب نظر مدیر، حقوق شمارا نیز افزایش خواهد داد. اگر این روش مؤثر واقع نشد، می‌توانید حتی به تغییر شغل خود نیز فکر کنید و با دقت و احتیاط، جستجوی شغلی جدید با درآمد بیشتر را آغاز کنید.
اما به‌هیچ‌عنوان در ترک شغل خود عجله نکنید. اگر اطمینان ندارید که موقعیت‌های بهتری برای شما وجود داشته باشد، میزان کار کردن خود را بیشتر کنید. مثلاً اگر معلم هستید کلاس‌های خصوصی برگزار کنید، اگر شغل شما طراحی است، به‌صورت آزاد نیز پروژه‌هایی را بپذیرد. فروش برخی از اقلام بی‌استفاده نیز می‌تواند ذخیره پس‌انداز شما را تقویت کند. به‌علاوه برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام و دیگر زمینه‌های مرتبط نیز برنامه‌هایی داشته باشید.
حوزه های مختلف برنامه ریزی مالی
دسته‌بندی حوزههای مختلفی که باید در برنامه‌ریزی مالی به آنها توجه کنیم، عبارتند از :
۱- مدیریت مالی: وضعیت مالی فعلی و طرحریزی شده آینده، از قبیل گردش نقدینگی (حد متوسطی از میزان درآمد، میزان مخارج و میزان پس‌انداز)، بودجه و میزان دارایی خرج در رفتهتان.
۲- مدیریت بیمه و خطر ضرر و زیان: شامل استراتژیهایی برای به حداقل رساندن احتمال مواجهه با ضررهای مالی غیرمنتظره ناشی از مرگ و میر، مشکلات مربوط به سلامتی، خسارت به اموال یا کسب و کار و خطرات دیگر.
۳- برنامه‌ریزی سرمایه گذاری: شامل مدیریت سرمایه گذاریهایتان بر اساس تجربه گذشته، نگرشها، اهداف، میزان تحمل خطر و میزان نیاز به درآمد.
۴- برنامه‌ریزی برای بازنشستگی: شامل برنامه‌ای برای داشتن رفاه مالی پس از پایان اشتغال، مطابقت دادن سبک زندگی بازنشستگی مورد نظرتان با میزان داراییهای بازنشستگی، پساندازهای طرحریزی شده، منابع درآمد مورد انتظار و میزان برگشت سرمایه در سرمایه‌گذاری.
۵- برنامه‌ریزی مالیاتی: شامل تعهدات مالیاتی فعلی و آیندهتان و طراحی استراتژیهایی برای به حداقل رساندن یا به تعویق انداختن مالیات بر درآمد شخصی و یا کسب و کارتان.
۶- برنامه‌ریزی املاک: شامل سازماندهیهای لازم برای پرداخت هزینه‌ها و تعهدات پس از مرگتان و همچنین تعیین تکلیف ارثیه به وراثتان مطابق با آنچه قانون اجازه می‌دهد.
۷- دیگر وضعیتهای قانونی: شامل حقوق و تعهدات قانونیتان، از قبیل تعهدات و حقوق متقابل در ازدواج، تعهدات حمایتی نسبت به فرزندان، تعهدات شخص ثالث، تعهدات مربوط به سهامداران، تعهدات مربوط به شریک یا افرادی که به نوعی قراردادی با آنها دارید، اختیارات وکیل و قیومیت.
آیا در برنامه‌ریزی مالی می‌توانم از دیگران کمک بگیرم
بله، اگرچه شما می‌توانید به تنهایی برنامه‌ی مالی خود را تهیه کنید، ولی اگر احساس می‌کنید به کمک دیگران نیاز دارید، می‌توانید با یک متخصص برنامه‌ریزی مالی مشورت کنید. متخصص برنامه‌ریزی مالی می‌تواند به شما در تعیین اهداف و راهبردهای مالی برای دستیابی به اهداف تعیین شده، کمک کند. متخصص مالی همچنین می‌تواند گزینه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری و پس‌انداز را به شما پیشنهاد کند.
متخصص برنامه‌ریزی مالی باید وظایف خود و وظایف شما را در فرایند سرمایه‌گذاری، مشخص کند. این موارد، شامل طول مدت قرارداد و نحوه‌ی پرداخت حق الزحمه‌ی ارائه‌ی خدمات کارشناسی، باید طی یک توافق‌نامه‌ی رسمی، به امضای شما و متخصص مالی برسد.به خاطر داشته باشید که هیچ متخصص برنامه‌ریزی مالی نباید شما را وادار به یک سرمایه‌گذاری خاص کند، بلکه باید به تصمیمات شما احترام بگذارد و توجه داشته باشد که در نهایت، این شما هستید که اختیار پول و دارایی خود را دارید. همیشه به متخصصان مالی مورد تائید و مطمئن مراجعه کنید.
باورهای غلط در برنامه ریزی مالی
برنامه ریزی مالی خود را با کنار گذاشتن این ۵ باور متحول کنید .باوجود اینکه همه می‌دانیم بدون برنامه‌ی مالی نمی‌توان به موفقیت مالی دست پیدا کرد اغلب افراد برنامه ریزی مالی ندارند. حتی اگر از یک بودجه‌ی مالی برای دنبال کردن هزینه‌های خود استفاده کنید باز این احتمال وجود دارد که نتوانید داده‌های به‌دست آمده را به‌خوبی تحلیل کنید. برای اینکه دچار گرفتاری و بدهی نشوید استفاده از یک بودجه‌ی مالی الزامی است و البته کار چندان مشکلی هم نیست. اما یک سری اطلاعات غلط در مورد این موضوع وجود دارد که اگر به آنها توجه کنید تصویر بهتری از وضعیت مالی خودتان خواهید داشت. در ادامه به باورهای غلط برنامه ریزی مالی اشاره خواهیم کرد:
۱- ریاضیات شما باید خیلی خوب باشد
اگر تا کلاس سوم ابتدایی سواد دارید قادر هستید تا بودجه‌ی مالی را تنظیم کنید. تنها کاری که باید انجام بدهید کمی جمع و تفریق است. وقتی درآمدها و هزینه‌های خود را نوشتید حالا آنها را جداگانه جمع بزنید. حالا هزینه‌ها را از درآمدهای خود کسر کنید. اگر به یک عدد منفی رسیدید باید از هزینه‌های خود کسر کنید. اگر هم نتیجه مثبت بود، به خودتان تبریک بگویید.
۲- برنامه ریزی مالی کار خیلی مشکلی است
ایجاد یک بودجه‌ی مالی کار نسبتا ساده‌ای است. خیلی ساده بخواهیم تعریف کنیم بودجه‌ی مالی داشتن یعنی اینکه بدانید پول از کجا وارد زندگی شما می‌شود و در کجا خرج می‌شود. شما می‌توانید برای مدیریت هزینه ها و بودجه‌ی خود از یک فایل اکسل یا نرم‌افزارهایی مثل: Mint، EveryDollar یا You Need a Budget استفاده کنید. همه‌ی این نرم‌افزارها نسخه‌ی رایگان هم دارند. اگر استفاده از این گزینه‌ها برای شما سخت است می‌توانید از یک قلم و کاغذ استفاده کنید. در ابتدای بودجه به درآمد خالص ماهانه‌ی خود اشاره کنید و در زیر آن هزینه‌های هر ماه را یادداشت کنید. حالا شما یک بودجه دارید!
۳- تنظیم بودجه بسیار وقت‌گیر است
تنظیم ابتدایی بودجه شاید کمی زمان‌بر باشد شما نه‌تنها باید تنظیم بودجه را یاد بگیرید بلکه باید هزینه‌ها و درآمدهای خود را نیز ثبت کنید. اما بعد از اینکه این مراحل را طی کردید دیگر برای به‌روزرسانی بودجه زمان زیادی نیازی ندارید. به‌خصوص اگر همه چیز را ساده نگه دارید.
۴- بودجه‌بندی باعث می‌شود که دیگر سرگرمی نداشته باشیم
عده‌ای تصور می‌کنند داشتن برنامه ریزی مالی باعث می‌شود تا همه‌ی سرگرمی‌ها و دلخوشی‌ها را از زندگی خود حذف کنند. اما لزوما این اتفاق نمی‌افتد. بودجه به شما کمک کند تا آخر ماه از نظر مالی دوام بیاورید. به این صورت می‌توانید پول خود را صرف هر چیزی که خواستید بکنید بدون اینکه نگران پرداخت اجاره‌خانه باشید. اگر دوست دارید هر روز بیرون غذا بخورید اشکالی ندارد فقط این را در بودجه‌ی خود هم در نظر بگیرید. به این ترتیب مطمئن می‌شوید برای انجام آن کار، پول موجود است. اینکه بدانید چقدر پول خرج می‌کنید و چطور آن را خرج می‌کنید به شما کمک می‌کند تا اولویت‌های خود را مشخص کنید.
۵- من از خیلی وقت پیش بودجه‌ام را تنظیم کرده‌ام
اگر بودجه خود را ۶ ماه پیش تنظیم کرده‌اید و از آن موقع تا حالا نگاهی به بودجه نکرده‌اید، شما بودجه ندارید! اینکه یک بار به وضعیت مالی خود نگاه کنید کافی نیست باید هر ماه این بودجه را به‌روزرسانی کنید تا همچنان مؤثر باشد. باید بدانید که هر ماه پولتان برای چه اموری خرج می‌شود. این کار نه‌تنها مؤثر است بلکه احساس خوبی هم به شما می‌دهد.
چکیده
برنامه‌ریزی مالی به کلیه جنبه‌هایی توجه می‌کند که استقلال مالی یا اهداف مالی فرد را در آینده تضمین خواهد کرد. پس‌انداز برای آینده با هدف خرید اتومبیل یا منزل یا پس‌انداز بازنشستگی از مواردی است که عموم افراد با آن آشنایی دارند و تعداد کثیری آن را اجرا می‌کنند. برای تنظیم برنامه مالی دقیق مناسب با شخص شما، کسب و کارتان، هزینه و بودجه های حاصل از درآمد نیازمند یافتن اهداف بلند مدت و کوتاه مدت (ماننده سفرهای خارجی، خرید خودرو و …) هستید، این اهداف نیروی محرکه شما برای ایجاد برنامه مالی و عمل کردن به آنهاست.
برنامه ریزی مالی که یک فرآیند تعریف شده و مستند را دنبال می کند بیش‌ترین شانس موفقیت را خواهد داشت، نه تنها امنیت مالی یا ثروت را تضمین می کند بلکه فرصتی را برای پیگیری هر دو مورد فراهم می کند و نیازمند تحلیل مناسب، نظم و نبوغ مالی است. ما در این مقاله به بیان برنامه ریزی مالی و اصول و رازهای موفقیت در آن پرداختیم که امیدواریم مورد استفاده تان قرار گرفته باشد.
چاپ مطلب